วันพฤหัสบดีที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2554

ประเพณีและพิธีกรรมเกี่ยวกับการตายในพุทธศาสนา

การศึกษาในบทนี้ ผู้ศึกษามีจุดมุ่งหมายในการศึกษาประเพณีและพิธีกรรมเกี่ยวกับการตายในพุทธศาสนา โดยได้ทำการศึกษาค้นคว้าจากเอกสาร และงานวิจัย ดังจะได้ศึกษาประเด็นสำคัญตามลำดับขั้นตอนต่อไปนี้
2.1 โกศและพิธีกรรมทำศพ
2.2 แนวคิดความเชื่อเกี่ยวกับประเพณีพิธีกรรม
2.3 พิธีพระราชทานเพลิงศพ
2.4 การขอพระราชทานเพลิงศพเป็นกรณีพิเศษ
2.5 การสร้างเมรุแบบต่าง ๆ ในพิธีฌาปนกิจศพ
2.6 วิเคราะห์ถึงปรัชญาคติในเรื่องประเพณีเกี่ยวกับการตาย
2.7 ศาสนคติทางพระพุทธศาสนา

2.1 โกศและพิธีกรรมทำศพ
โกศ มีพัฒนาการจาก “พิธีปลงศพครั้งที่ 2” ราว 3,000 ปีมาแล้ว ร่องรอยเก่าสุดเห็นได้จากไหหินในลาว และภาชนะดินเผาใส่ศพแบบ “แค็ปซูล” ที่ทุ่งกุลาร้องไห้ในอีสาน
พิธีศพ ก็คือพิธีกรรมความตาย เป็นพิธีกรรมสำคัญที่สุดของมนุษย์ อย่างน้อยตั้งแต่ 3,000 ปีมาแล้ว สืบถึงปัจจุบัน
มนุษย์อุษาคเนย์ เชื่อว่าคนเรามาจากบาดาลทางน้ำที่อยู่ใต้พื้นดิน เมื่อคนตาย (ที่ยุคนั้นเข้าใจความตายต่างจากยุคนี้) ก็คือกลับไปสู่ถิ่นเดิมในบาดาลที่มีนาคพิทักษ์อยู่ คนมีฐานะทางสังคม เช่น หัวหน้าเผ่าพันธุ์ หรือหมอผี เมื่อตายไป คนทั้งชุมชนร่วมกันทำพิธีศพใหญ่โต แต่ถ้าคนทั่วไปตายลงก็ทิ้งให้แร้งกากิน
พิธีศพของคนทั่วไปไม่ว่าจะเป็นบุคลสำคัญหรือธรรมดา เครือญาติจะเก็บศพไว้หลายวันหลายคืนเพื่อส่งวิญญาณ โดยกินเลี้ยงกับกินเหล้าแล้วขับลำบอกเล่าเรื่องราวต่างๆ ของเผ่าพันธุ์ พิธีศพของไทยที่เก็บศพไว้ฉลองนานวัน ก็มาจากประเพณีดึกดำบรรพ์ 3,000 ปีมาแล้วอย่างนี้เอง เมื่อครบกำหนดที่ตกลงกันก็แห่ศพที่อาจหุ้มห่อด้วยเครื่องจักสาน อย่างใบไม้ไปฝังบริเวณที่กำหนดรู้กันว่าเป็นสถานที่เฉพาะซึ่งมักเป็นพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์กลางหมู่บ้าน มีเสาไม้ปักไว้เป็นเครื่องหมายล้อมรอบต่อมาใช้แผ่นหินเป็นแท่งเล็กบ้างใหญ่บ้างตามฐานะของชุมชน แท่งหินนี้คนปัจจุบันเรียกหินตั้ง ซึ่งต่อไปเมื่อรับพุทธศาสนาแล้วเรียกว่า เสมาหิน หรือใบเสมาในปัจจุบัน
ขบวนแห่ศพมีเครื่องประโคม เช่น ฆ้อง กลอง หรือมโหระทึกและอื่นๆ (มีรูปวาดที่ถ้ำตาด้วง จังหวัดกาญจนบุรี)
เมื่อเอาศพลงหลุมต้องเอาเครื่องใช้ใส่ลงไปด้วย เชื่อว่าจะได้ติดตัวไปใช้ในบาดาล ฉะนั้นในหลุมศพจึงมีสิ่งของมากมายล้วนแสดงฐานะของผู้ตายว่าเป็นคนสำคัญ เช่น ภาชนะดินเผาลายเขียนสีในวัฒนธรรมบ้านเชียง ไม่ได้ทำไว้ปรุงอาหารในชีวิตประจำวัน แต่ทำไว้ฝังไปกับศพเท่านั้นคนบางเผ่าพันธุ์ที่อยู่ใกล้ลำน้ำ หรือใกล้ทะเลเคลื่อนศพไปทางน้ำด้วยเรือส่งศพ มีภาพลายเส้นที่ผิวมโหระทึก แต่บางเผ่าพันธุ์ทำโลงศพด้วยไม้ที่ขุดเป็นรางหรือโลงไม้ รูปร่างคล้ายเรือ หรือรางเลี้ยงหมูปัจจุบัน เอาศพวางในรางแล้วช่วยกันหามไปไว้ในถ้ำ หรือเพิงผาแหล่งศักดิ์สิทธิ์ เช่น พบที่แม่ฮ่องสอน กาญจนบุรี ฯลฯ (รางระนาดปัจจุบันก็ได้มาจากโลงไม้ยุคนี้)
แต่ที่สำคัญมากอย่างหนึ่งคือ พิธีศพครั้งที่ 2 เริ่มจากครั้งแรกเอาคนตายไปฝังดินไว้ให้เนื้อหนังเน่าเปื่อยยุ่ยสลายไปกับดินจนเหลือกระดูก แล้วทำครั้งที่ 2 ด้วยการเก็บกระดูกใส่ภาชนะ เช่น ไหหิน ที่ทุ่งไหหินในลาว หม้อดินเผาใส่กระดูกพบทั่วไปแต่ขนาดใหญ่ พบแถบทุ่งกุลาร้องไห้เป็นแบบ ?“แค็ปซูล” ประเพณีอย่างนี้พบทั่วไปทั้งผืนแผ่นดินใหญ่และหมู่เกาะ แล้วสืบถึงยุคทวารวดี พบภาชนะใส่กระดูกทำด้วยหินก็มี ทำด้วยดินเผาแกร่งก็มี ปัจจุบันก็คือโกศ
แม้แต่การเก็บกระดูกคนตายไว้ตามกำแพงวัดก็สืบเนื่องจากประเพณีดึกดำบรรพ์ 3,000ปีมาแล้ว อย่างนี้เอง
คนเมื่อ 3,000 ปีมาแล้วบางกลุ่มมีประเพณีฝังศพงอเข่าไว้กับอก บางทีเอาศพงอเข่าใส่ไหไป ฝังฯลฯอย่างนี้เรียกกันภายหลังว่าประเพณีศพนั่ง สืบเนื่องมาถึงสมัยหลังคือศพเจ้านายในพระบรมโกศ
แหล่งฝังศพยุคดึกดำบรรพ์ไม่ได้เป็นที่น่ารังเกียจสะพรึงกลัวอย่างทุกวันนี้เรียก ป่าช้า ป่าเลว (เห้ว, เปลว) หรือสุสาน ฯลฯ แต่คนเมื่อ 3,000 ปีมาแล้ว ยกย่องพื้นที่ฝังศพเป็นบริเวณศักดิ์สิทธิ์ที่สิงสถิตของผีบรรพบุรุษ เมื่อรับพุทธศาสนาในภายหลังต่อมาแล้วเลยยกบริเวณนั้นสร้างสถูปเจดีย์เป็นพุทธสถานก็มี เช่น ปราสาทหินพิมายที่อำเภอพิมาย จังหวัดนครราชสีมา และวัดชมชื่น ที่เมืองเชลียง อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ฯลฯ
ลายเส้นจำลองลักษณะของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าฯ บรรจุอยู่ในพระบรมโกศทองใหญ่ ภายหลังเสด็จสวรรคต ใน พ.ศ. 2490 (ค.ศ. 1866)
ภาพนี้อยู่ในหนังสือเดินทางรอบโลก (VOY AGE AUTOUR DU MONDE) ของเคาน์โบวัว (LE COMTE DE BEAUVOIR) ชาวฝรั่งเศส พิมพ์ที่ปารีสเมื่อ พ.ศ. 2411 (ค.ศ. 1868) ภายหลังการเดินทางรอบโลก โดยแวะเยือนกรุงเทพฯ วันที่ 11 - 19 มกราคม พ.ศ. 2409 (ค.ศ. 1866) เนื่องจากท่านเคาน์ติดตามราชนิกุลฝรั่งเศส 3 คนเข้ามา จึงได้รับการต้อนรับจากรัชกาลที่ 4 เป็นพิเศษ เพราะทรงมีความสนิทสนมกับพระเจ้านโปเลียนที่ 3 อยู่ก่อนแล้ว ภาพในหนังสือของท่านเคาน์จึงมีลักษณะพิเศษ จากสิ่งที่ผมเห็นหรือได้รับการบอกเล่ามาเอง
เบื้องหลังภาพ เชื่อได้ว่าเป็นพระดำรัสตรัสเล่าโดยรัชกาลที่ 4 เกี่ยวกับพิธีพระบรมศพของพระปิ่นเกล้าฯ ที่เพิ่งสวรรคตไปก่อนหน้านั้นไม่นาน ในทรรศนะของผู้วาด จึงต้องการถ่ายทอดให้ชาวตะวันตกด้วยกันเห็นว่าธรรมเนียมการเก็บพระศพของพระเจ้าแผ่นดินไทยนั้น ต้องบรรจุพระบรมศพใส่ในพระโกศพร้อมด้วยเครื่องราชูปโภคต่างๆ คือ พระมหาพิชัยมงกุฎ, พระแสงขรรค์ชัยศรี, ธารพระกรชัยกฤกษ์, พระสังวาล, พระธำมรงค์, ฉลองพระบาทเชิงงอนพร้อมด้วยฉลองพระองค์เต็ม ยศในท่าประทับนั่งยองๆ ภายในที่จำกัด ตามพระราชประเพณีที่กระทำกันสืบต่อมาแต่โบราณกาล
หนังสือเล่มนี้พิมพ์เมื่อต้นปี พ.ศ. 2411 ก่อนหน้ารัชกาลที่ 4 สวรรคต ถึง 10 เดือน (สวรรคตเมื่อวันที่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411) จึงนับเป็นเอกสารร่วมสมัยพร้อมด้วยข้อมูลสดๆ ร้อนๆ ของเหตุการณ์ล่าสุดที่เพิ่งเกิดขึ้นในรัชกาลนั้น ที่แม้แต่คนไทยทั่วไปในสมัยนั้นก็เข้าไม่ถึงมาก่อน เพราะหนังสือพิมพ์จำหน่ายอยู่ในยุโรปเท่านั้น(ไกรฤกษ์ นานา .... เขียนคำอธิบาย)

- 1,000 ปีมาแล้ว ฝังศพเหยียดยาวไม่งอเข่า
ในดินแดนประเทศไทยมีพิธีฝังศพแบบวางราบเหยียดยาวเก่าแก่สุดราว 10,000 ปีมาแล้ว เช่น พบที่จังหวัดกระบี่, จังหวัดแม่ฮ่องสอน ฯลฯ (แต่บางท้องถิ่นในบางประเทศอาจนานกว่านี้) พิธีศพนี้มีบางท้องถิ่นเรียก “พิธีทำศพ” เริ่มพิธีเมื่อมีคนตายจนถึงเอาศพไปฝังเป็นเสร็จพิธี แต่จนถึงขณะนี้ยังไม่พบหลักฐานประวัติศาสตร์โบราณคดีว่ามีครั้งแรกเมื่อไร?
ฝังศพ เป็นพิธีกรรมของชนชั้นนำ ผู้มีอำนาจและมีบริวารมากพอจะทำพิธีได้ หากเป็นสามัญชน คนทั่วไปไม่มีอำนาจ ไม่มีบริวาร ก็ทิ้งศพไว้ในที่ทั่วไปให้แร้งกาจิกกิน สถานที่ทิ้งศพเรียกกันภายหลังว่า ป่าเลว, ป่าเห้ว, เปลว เพราะคำว่าเลวหมายถึงไม่ดี บางท้องถิ่นออกเสียงเป็นเห้ว แต่บางพวกออกเสียงว่าเปลว ส่วนคนภาคกลางเรียก ป่าช้า เป็นคำเดียวกับเลว มักใช้ควบว่า เลวทรามต่ำช้า
- 3,000 ปีมาแล้ว เริ่มฝังศพงอเข่า ต้นเค้าโกศ
พบทั่วไปในอุษาคเนย์ โดยเฉพาะบริเวณผืนแผ่นดินใหญ่สุวรรณภูมิ ตั้งแต่ลุ่มแม่น้ำโขงถึงลุ่มน้ำเจ้าพระยา คือ ไทย, ลาว, เขมร, เวียดนาม ต่อเนื่องถึงมณฑลกวางสีในจีน (ที่อาจเป็นแหล่งฝังศพงอเข่าแบบเก่าสุด) คนยุคดึกดำบรรพ์เชื่อว่าคนตายคือ คนกลับคืนสู่บ้านเก่า คือท้องแม่ที่ต้องงอเข่าเข้าด้วยกัน ต่อมาคนดึกดำบรรพ์คิดทำภาชนะในศพงอเข่าไปฝังดิน เช่น ไหดินเผา (หรือ“แค็ปซูล”), หม้อดินเผา, จนถึงไหหินยุคสุวรรณภูมิในลาว, ไหหินยุคทวารวดีในพม่าและในไทย ฯลฯ ล้วนเป็นต้นเค้าเก่าสุดของโกศทุกวันนี้ ชุมชนบางแห่งของบางกลุ่มชาติพันธุ์ เชื่อว่าขวัญคนตายแล้วต้องกลับถิ่นเดิมทางน้ำ จึงเอาศพใส่ภาชนะคล้ายเรือไปไว้ในแหล่งศักดิ์สิทธิ์ เช่น ถ้ำ, เพิง, ผา ฯลฯ บางพวกสลักรูปเรือไว้บนภาชนะสัมฤทธิ์ใส่ศพก็มี

- 1,500 ปีมาแล้ว เผาศพตามแบบอินเดีย แต่ทำศพอย่างอื่นด้วย
เผาศพเป็นพิธีของชมพูทวีป (อินเดีย) ที่แพร่เข้ามาถึงดินแดนสุวรรณภูมิพร้อมศาสนาพราหมณ์ - พุทธ เมื่อราว พ.ศ. 1000 หรือราว 1,500 ปีมาแล้ว บางทีเรียกยุคทวารวดี นับตั้งแต่นี้ไปจะมีคติทำศพเรียก ปลงศพ มี 4 อย่าง ปะปนกันไปหรือต่างกันตามฐานะของคนตาย ได้แก่ ปลงศพด้วยดิน คือ ฝัง, ปลงด้วยน้ำ คือ โยนทิ้งในแม่น้ำลำคลอง, ปลงด้วยนก คือ ให้แร้งกากิน, ปลงด้วยไฟ คือ เผา
คนพื้นเมืองที่มีอำนาจรับแบบแผนชมพูทวีปมาปรับใช้ โดยเอาศพงอเข่าในภาชนะ แล้วยกลงเรือไปเผาบริเวณที่กำหนด ถือเป็นพระราชพิธีของกษัตริย์สืบมาจนถึงยุคกรุงศรีอยุธยา มีเอกสารระบุว่าถวายพระเพลิงพระศพกษัตริย์อยุธยาบางพระองค์ในเรือนาค ช่วง พ.ศ. 2000 หรือก่อนหน้านั้น

- 400 ปีมาแล้ว แรกมีเมรุเผาศพเจ้านาย
เมรุเผาศพ แรกมีราวหลัง พ.ศ. 2100 มีเหตุชวนให้เชื่อได้ว่าจะเริ่มสร้างเมรุ (อ่านว่า เมน)หรือเขาพระสุเมรุ ในแผ่นดินพระเจ้าปราสาททอง ราว พ.ศ. 2181 หลังจากนั้นถึงใช้สร้างชั่วคราวด้วยไม้เผาศพเจ้านายเท่านั้น
เมรุยุคแรกใช้เผาศพเจ้านาย เรียก “พระเมรุ” หรือ “พระเมรุมาศ” ใช้งาน “ถวายพระเพลิงพระศพ” ส่วนคนทั่วไปเผาบนเชิงตะกอนอย่างง่ายๆ ถ้าเป็นยาจกยากจนก็โยนให้แร้งกากิน
เมรุ หรือพระเมรุ เมื่อแรกมียุคกรุงศรีอยุธยา สร้างเลียนแบบนครวัด “วิษณุโลก” ที่จำลองเขาพระสุเมรุ โดยจินตนาการขึ้นจากภูเขาหิมาลัย
รัชกาลที่ 5 (ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. 2411 - 2453) โปรดให้สร้างเมรุเผาศพอย่างถาวรด้วยปูนไว้ในวัดเพื่อประหยัดค่าใช้จ่ายด้านต่างๆ
เมรุถาวรแห่งแรกอยู่ในวัดเทพศิรินทราวาส ราวเกือบ 100 ปีมาแล้ว ยังสืบเนื่องใช้งานพระราชทานเพลิงศพสืบจนทุกวันนี้ แต่เอกสารบางเล่มระบุว่ามี “เมรุปูน” วัดสระเกศ ใช้เผาศพแล้วตั้งแต่สมัยรัชการที่ 3 กว่าเมรุเผาศพจะเริ่มมีในวัดอื่นๆ เฉพาะในกรุงเทพฯ ก็ต้องใช้เวลาอีกนานมากเกือบ 100 ปี คนแต่ก่อนเคยสร้าง “เมรุลอย” ถอดได้ (KNOCK - DOWN) เลียนแบบ “เมรุหลวง” ของเจ้านาย ให้คนมีฐานะเช่าไปใช้เผาศพที่ต่างๆ แต่คนฐานะด้อยกว่าก็ทำเชิงตะกอนประดับประดาด้วยเครื่องแกะสลักเป็นลวดลาย เช่น จักหยวก - แทงหยวก เป็นต้น

- 50 ปีมาแล้ว มีเมรุเผาศพ อยู่ในวัดทั่วประเทศไทย
เมรุเผาศพ ค่อยๆ แพร่เข้าไปอยู่ในวัดสำคัญๆ ในกรุงเทพฯ ช่วงเรือน พ.ศ. 2500 หรือก่อนนั้นไม่นานหนัก ครั้นหลัง พ.ศ. 2500 มีแผนพัฒนาเศรษฐกิจฯ ฉบับแรกแล้ว พิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ลดลง ชนชั้นกลาง “กระฎุมพี” มีบทบาทสูงขึ้น จึงต้องการเผาศพบรรพบุรุษบนเมรุแบบเจ้านายและชนชั้นสูง เลยยกเอาเมรุเจ้านายเป็นแบบสร้างเลียนแบบไว้ตามวัดสำคัญๆ นานเข้าก็กระจายไปวัดราษฏรเล็กๆ ตามชานเมือง จนถึงวัดสำคัญของจังหวัดแล้วมีไปทั่วประเทศ

2.2 แนวคิดความเชื่อเกี่ยวกับประเพณีพิธีกรรม

2.2.1 พิธีกรรมเกี่ยวกับศพ
จากการศึกษาประเพณีงานศพของชาวพุทธทั่วไป พบว่า มีขั้นตอนและการประกอบพิธีกรรมเป็นรูปแบบทั้งที่มีส่วนใกล้เคียงหรือเป็นแบบแผนเดียวกันกับประเพณีงานศพของภาคอื่น ๆอาจมีบางขั้นตอนและการประกอบพิธีกรรมบางประการที่เป็นลักษณะเฉพาะของท้องถิ่น ซึ่งแตกต่างอยู่บ้าง นอกจากนั้นการประกอบพิธีกรรมที่เคยกระทำกันในอดีตบางประการก็เลิกปฏิบัติ ทั้งนี้ แล้วแต่ความเหมาะสมตามความเชื่อ ความเคร่งครัดในพิธีกรรมของเจ้าภาพ และวัสดุสิ่งของเครื่องใช้ที่จะหามาได้ในการประกอบพิธีกรรม
ในอดีตก่อนตาย เมื่อมีผู้ป่วยอาการหนัก ญาติมิตรมักจะจัดให้มีพิธีกรรมสวดธาตุต่อชะตา สูตรขวัญกล่อง ค้ำโพธิ์ค้ำไฮ หรือทำพิธีตัดกรรมตัดเวรให้ ซึ่งบางครั้งเมื่อทำพิธีตัดกรรมตัดเวรแล้วก็จะเกิดการเปลี่ยนแปลงกับผู้ป่วยได้เร็ว เช่น ผู้ป่วยที่ทรมานอยู่เป็นปีก็จะเร่งตายภายใน2 – 3 วัน บางคนเมื่อพระสวดเสร็จไม่ถึงชั่วโมงก็ถึงแก่ความตาย มีบางคนที่ป่วยมาเป็นแรมปีก็เริ่มหายวันหายคืนและเป็นปกติในที่สุด
เมื่อมีอาการหนักจวนสิ้นใจ ลูก ๆ และญาติมิตรจะคอยเตือนให้ผู้ป่วยตั้งสติ เพื่อระลึกถึงพระรัตนตรัยและบอกหนทางสวรรค์ให้คนป่วยได้ยินดัง ๆ ว่า พุทโธ ๆ หรือ อรหัง ๆ จนกว่าจะสิ้นลมหายใจ เมื่อผู้ป่วยถึงแก่กรรมแล้ว ญาติมิตรก็จะแจ้งข่าวการตายให้ญาติผู้ใกล้ชิดและผู้เคารพ นับถือที่อยู่ใกล้เคียงและห่างไกลทราบข่าวด้วยวิธีการต่าง ๆ
ประเพณีงานศพของชาวไทย ก็มีวิธีการและขั้นตอนประกอบพิธีกรรมจำแนก
ตามข้อมูลที่ปรากฏได้ 4 ขั้นตอน คือ
1. วันถึงแก่กรรม (วันตาย)
2. วันตั้งศพบำเพ็ญกุศล (วันงันเฮือนดี)
3. วันฌาปนกิจศพ (วันเผา)
4. วันหลังฌาปนกิจศพ (วันเก็บอัฐิ)

1) วันถึงแก่กรรม (วันตาย)
ตามคติธรรมทางพุทธศาสนาถือว่าสังขารมนุษย์นั้นปรุงแต่งขึ้นมาจากธาตุทั้ง 4 คือ ดินได้แก่ เนื้อ หนัง กระดูก น้ำ ได้แก่ น้ำเลือด น้ำเหงื่อ น้ำลาย เป็นต้น ลม ได้แก่ ลมหายใจเข้าออกและไฟ ได้แก่ ความร้อนในร่างกาย สิ่งเหล่านี้เป็นอนัตตา คือไม่อยู่ในการควบคุมของใคร หรืออาจกล่าวได้ว่า ความตายนั้นจะเกิดขึ้นเมื่อไรก็ได้ ไม่มีใครกำหนดวันตายของตนเองหรือหยั่งรู้วันตายได้เมื่อมีการตายเกิดขึ้นจะต้องมีการจัดการเกี่ยวกับผู้ตาย หรือศพ หรือผี เพราะถือว่าการตายเป็นเรื่องอัปมงคล เป็นเสนียดจัญไร จะต้องทำอย่างใดอย่างหนึ่ง เพื่อป้องกันมิให้ผีดุร้ายกลับมาทำอันตราย หลอกหลอนผู้คนได้ หรืออาจจะเป็นการแสดงความนับถือ ความรักความห่วงหาอาลัยต่อผู้ตายด้วยขั้นตอนต่าง ๆ ดังนี้

- การอาบน้ำศพ
การอาบน้ำศพ เป็นพิธีที่จะต้องทำในขั้นตอนแรก โดยญาติของผู้ตายจะทำการอาบน้ำศพให้ร่างกายสะอาด ซึ่งเชื่อกันว่าจะทำให้จากไปสู่โลกอื่นอย่างบริสุทธิ์ หมดจดในสมัยก่อนจะต้มน้ำให้เดือด แล้วผสมด้วยน้ำเย็นตักอาบ ใช้ขมิ้น มะกรูดตำปนกันขัดถูศพให้ทั่ว บางแห่งใช้น้ำต้มใบส้มป่อยกับมะกรูดขัดถู ซึ่งวัสดุเหล่านี้เป็นการกระทำเพื่อแสดงออกถึงความเคารพรักในหมู่ญาติพี่น้อง จึงปฏิบัติต่อศพอย่างดี และปรารถนาจะให้ผู้ตายหมดสิ้นบาปกรรมที่เคยทำไว้
เมื่อทำความสะอาดศพดีแล้ว ก่อนจะมัดศพก็แต่งตัวศพให้เสร็จก่อนดังนี้
- หวีผม
การหวีผมศพมีความเห็นที่แตกต่างกัน บางท่านก็ว่าต้องหวีเพียง 3 ครั้ง บางท่านก็ว่าต้องหวีเป็น 2 ซีก คือหวีไปทางด้านหน้าและด้านหลัง หมายถึง ให้คำนึงถึงเรื่องอดีตคือ การกระทำของผู้ตายตั้งแต่เกิดจนตาย อันจะเป็นเหตุกำหนดอนาคตว่าผู้ตายจะไปเกิดยังที่ใดซึ่งยังให้ข้อคิดกับคนเป็นอีกว่า หากต้องการอนาคตที่ดีก็ต้องสร้างเหตุในปัจจุบันให้ดีก่อน เมื่อหวีแล้วต้องหักหวีออกเป็น 2 ท่อนขว้างทิ้ง บางแห่งหักหวีออกเป็น 3 ท่อน แล้วกล่าวว่า อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา แต่ทางภาคอีสานหวีลงอย่างเดียวห้ามหวีขึ้น เมื่อหวีแล้วหักออกเป็น 2 ท่อนทิ้งเลย (แปลก สินธิรักษ์. 2504 : 162)
ต่อจากนั้นจึงแต่งตัวศพด้วยการเอาแป้งน้ำหอมมาทา และประพรมบริเวณใบหน้าตลอดจนทั่วร่างกายนุ่งผ้าให้ศพ ใช้ผ้าขาวนุ่ง 2 ชั้น ชั้นในเอาชายพกไว้ข้างหลังแล้วนุ่งทับข้างนอกอีกทีหนึ่ง เอาชายพกไว้ข้างหน้า การที่นุ่งผ้าเอาชายพกไว้ข้างหลังนับเป็นการนุ่งสำหรับคนตายและการนุ่งเอาชายพกไว้ข้างหน้านั้นนุ่งสำหรับคนเป็น หมายถึง การเกิดต่อไป แสดงว่าตนเราเมื่อเกิดมาแล้วต้องตาย ตายแล้วก็เกิดอีก ทนทุกขเวทนา เวียนว่ายตายเกิด อยู่ไม่รู้จักสิ้นสุด การที่นุ่งขาวนั้นเป็นการแสดงทางที่จะหนีทุกข์ คือ ให้รักษาศีลปฏิบัติธรรม รักษากาย วาจา ใจ ให้บริสุทธิ์ (อุรคินทร์ วิริยะบูรณะ. 2531 : 57)

- การนุ่งผ้าและสวมเสื้อให้ศพ
ในประเพณีความเชื่อของชาวพุทธนั้น การใช้เครื่องนุ่งห่มแต่งตัวศพต้องใช้ของใหม่ ๆ ทุกอย่าง ไม่ใช่นุ่งขาวห่มขาว เครื่องนุ่งห่มต้องทำตำหนิเสียทุกชิ้น คือฉีกให้เสียหายบ้างเล็กน้อย เวลานุ่งให้กลับทาง เช่น นุ่งผ้าซิ่นก็ต้องกลับทางตีนขึ้นข้างบน เอาหัวซิ่นไว้ข้างล่าง การนุ่งให้เอาชายพกไว้ข้างหลัง ผ้าที่ห่มให้เฉลียงบ่า เสื้อที่สวมให้กลับข้างหน้าไว้ข้างหลังอย่างนี้เป็นต้น (เสถียรโกเศศ. 2507 : 54)

- ใส่เงินในปากศพ
เงินใส่ปากศพนั้นชาวอีสานนิยมใช้เงินเหรียญ อาจเป็นเหรียญห้าเหรียญสิบ ทางคดีโลกถือว่ามอบให้ผู้ตายเป็นค่าเดินทาง จ้างรถจ้างเรือ สำหรับเดินทางไปสู่เมืองผีหรือเมืองสวรรค์ ทางคดีธรรม สอนให้รู้จักใช้เงินให้เป็นประโยชน์ คือ ให้แบ่งกิน แบ่งใช้ เก็บไว้เป็นทุน ทำบุญให้ทาน อย่าตระหนี่ถี่เหนียวเกินไป (ปรีชา พิณทอง. 2530 : 40)
- ขี้ผึ้งปิดตาปิดปาก
มีการใช้ขี้ผึ้งสีปิดตาปิดปากศพ ทางคดีโลกถือว่า ป้องกัน ความอุจาดลามก ทางคดีธรรมถือว่า เป็นการสอนคนเป็นให้รู้จักระวังรักษาตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจอย่าให้ทุกข์เกิดขึ้น เพราะทุกข์ที่เกิดขึ้น เกิดจากการไม่สำรวม ระหว่างสิ่งเหล่านี้

- การมัดศพ
เมื่อแต่งตัวศพเรียบร้อยแล้วก็ถึงตอนมัดศพเรียกว่า มัดตราสัง คือ มัดสามเปลาะให้มือถือกรวยดอกไม้ ธูปเทียน เครื่องตราสังใช้ด้ายดิบมาจับให้เป็นเส้นขนาด 3 ทบ เพื่อให้เหนียวดึงไม่ขาด ทำให้เป็นห่วงคล้องคอ มือ เท้า ทางคดีโลกถือว่าเพื่อมิให้ศพพอง ขึ้นอืด

- โลงแตก
ทางคดีธรรมถือว่า เครื่องผูกมัดคนมี 3 อย่าง คนที่มัดตราสังจะพูดว่า “ปุตโต คีเว”หมายความว่า ห่วงลูกผูกคอตรึงหัวใจอยู่เสมอจากนั้นจะทำการรัดประคตที่อกแล้วเอาเชือกโยงมากลางตัว ทำห่วงตะกรุดเบ็ดผูกหัวแม่มือแล้วรวบรัดผูกมัดมือทั้งสองให้พนมไว้ที่อกพูดคาถาว่า “ภริยา หัตเถ” หลังจากนั้นโยงด้ายดิบมาที่เท้า ทำบ่วงผูกข้อเท้าทั้งสองข้างให้ติดกันแล้วพูดคาถาว่า “ธนัง ปาเท” เชือกคือสมบัติมัดที่เท้า ตรงกับภาษิตโบราณว่าไว้ว่า ตัณหารักลูกคือเชือกผูกคอ ตัณหา รักเมียเหมือนดังเชือกผูกศอก ตัณหารักข้าวของคือดั่งปอกรัดตีน ตัณหาสามอันนี้มาฝั้นให้เป็นเชือกให้กลิ้งเกลือกอยู่ในวัฏฏะสงสาร (ปรีชา พิณทอง. 2530 : 41 )

2) การตั้งศพ
ชาวพุทธโดยศพที่แต่งแล้วจะใส่ในโลงหรือไม่ก็ตาม จะตั้งไว้ในที่ใดก็ตาม ต้องหันหัวศพไปทางทิศตะวันตกเสมอ ทางคดีโลกถือว่าการนอนหันหัว ไปทางทิศตะวันตกนอนอย่างผี หันไปทางทิศตะวันออกนั้นนอนอย่างคน ทางคดีธรรมถือว่าสอนให้พิจารณาว่า การตาย คือ การเสื่อมไป สั้นไป เหมือนกับพระอาทิตย์ตกไป

- การทำโลงศพ
ไม้ที่นำมาทำโลงศพเป็นไม้ประเภทเนื้ออ่อน แห้งเร็ว ซับน้ำได้ง่าย และติดไฟได้เร็ว สะดวกในการตอกตะปู ปัจจุบันไม้ที่นำมาทำโลงศพนั้นหาได้ยาก จึงเลือกเอาไม้อะไรก็ได้ที่จัดอยู่ในลักษณะที่กล่าวมาแล้ว หากเป็นโลงศพที่จำหน่ายตามท้องตลาดมักใช้ไม้กระดานอัด และไม้ประเภทเนื้ออ่อนทั่ว ๆ ไป การทำโลงศพ ทำให้ปากโลงยาวกว่าตอนล่างของโลงศพเล็กน้อยหรือตาม ความเหมาะสมกับส่วนสูงของผู้ตาย เมื่อประกอบเป็นตัวโลงและฝาโลงแล้วจะเอาปูนซีเมนต์ดิบฉาบบาง ๆ ภายในทั้ง 4 ด้าน เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำเน่า น้ำหนองไหลซึมออกมา เอายาฉุน ถ่านไฟ ใบฝรั่ง กากใบชา เท่าที่จะหาได้โรยใส่ไว้ภายในเพื่อดับกลิ่น และดูดซึมซับน้ำเน่า กลิ่นเน่าเหม็น เมื่อทำโลง เสร็จแล้ว ช่างที่ทำโลงศพจะนำเครื่องบูชาที่เตรียมไว้แล้วมาปัดรังควานภายในโลงศพ และใช้มีดฟัน ไปที่ขอบโลงทั้ง 4 ด้าน เพื่อแสดงว่าเป็นโลงศพที่เก่า และไม่ดีต้องเผาทิ้ง
ในอดีตเมื่อทำโลงศพเสร็จ ชาวบ้านก็มีภูมิปัญญาที่จะสร้างสุนทรียศาสตร์โดยใช้ ครามทาข้างโลงให้สวยงาม ต่อมาจึงใช้แบบแทงหยวกโดยใช้กาบกล้วยแทงด้วยมีดเป็นลายไทยติดข้างโลง ภายหลังจึงตัดโฟมลายไทย และตัดลายกระดาษด้วยสีสันที่งดงามขึ้น ปัจจุบันมีเทคโนโลยีที่ทันสมัยโดยใช้โลงศพติดแอร์ลวดลายไทยติดมากับโลงศพ จึงไม่จำเป็นต้องออกแบบ และใช้ฝีมือช่างแต่อย่างใด

- การเบิกโลง
สัปเหร่อ เป็นคนจัดการโดยเอาไม้ไผ่ มาจักเป็นซี่เล็กๆ ทำเป็นบันได 4ขั้นความกว้างเท่ากับความกว้างของโลงศพ สำหรับวางไว้บนปากโลงเอาเฝือกผืนหนึ่งทำด้วยไม้ไผ่ 8 ซี่ ตัดติดกันเหมือน แล่งวางก้นโลงเอาผิวไม้ขึ้นวางระยะห่างพอสมควร สำหรับรองรับเสื่อ นำไม้ไผ่มาผ่าเพื่อที่ใช้สำหรับคีบสายสิญจน์ไม้นี้เรียกว่าไม้ปากกาจับโลงเอาเทียน 8 เล่ม ติดคาบที่ปากโลงระหว่างไม้ปากกาที่วาง 8 ช่องมีกระทงใบตองขนาดเล็กใส่อาหารวางไว้บนปากโลง 8 ช่อง ใกล้ๆ กับเทียนเป็นเครื่องสังเวยเทพทั้ง 8 ทิศ ส่วนฝาโลงนั้นให้ทิ้งไว้ข้างโลง เตรียมขันไว้สำหรับทำน้ำมนต์ แล้วทำน้ำมนต์ แล้วว่าคาถาว่า "สิโรเม พุทฺธเทวญฺจ นลาเฏพฺรหฺมเทวตา หทยํ นรายกญฺเจว เทวหตฺเถ ปรเม สุราฯ ปาเท วิสฺสณุกญฺเจว สพฺพกมฺมา ปสิทฺธิ เม สิทฺธิกิจฺจิสิทฺธิกมฺมํ สิทฺธิเตโช ชโย นิจจํ แล้วนำน้ำมนต์พรมที่โลง-ศพ 3 หน ใช้มีดหมอสับปากโลง 3 ที สับกลางโลงสลับซ้ายขวารอยสับนี้ เป็นเครื่องบอกว่า ศีรษะอยู่ทางนี้ แล้วผลักเครื่องเซ่นทั้งหมด พร้อมด้วยไม้ปากกาที่ทำไว้ลงไปในโลงทั้งหมด เป็นอันเสร็จพิธีเบิกโลง นำศพบรรจุลงโลง
พิธีเบิกโลง เป็นพิธีกรรมที่ทำกับโลงศพก่อนที่จะยกศพใส่โลง โดยมีจุดมุ่งหมาย เพื่อทำให้โลงศพว่างจากสิ่งที่เป็นเสนียดจัญไร ผีสางรุกขเทวดาทั้งหลายที่สิงสถิตอยู่กับไม้ที่เอามาทำโลงถือว่าเป็นโลงที่มีวิญญาณเป็นเจ้าของแล้ว เมื่อนำศพผู้ตายบรรจุวิญญาณของคนตายจะถูกรบกวนถูกรังแก และไม่ยอมเดินทางไปกับซากศพของตนจะเป็นผีสิงสถิตอยู่ในบ้านไม่ไปผุดไปเกิดเสียทีนับว่าเป็นจัญไร จึงให้มีพิธีทำน้ำมนต์ธรณีสารอันเป็นน้ำมนต์กำจัดเสนียดจัญไรให้ออกจากโลงอาราธนาคุณพระรัตนตรัยมาช่วยขจัดขับไล่ด้วยอีกทางหนึ่ง
จากการสังเกตของผู้ศึกษา ที่ได้ไปร่วมงานศพในที่ต่าง ๆ ได้เห็นการเตรียมวัสดุอุปกรณ์ใส่ลงไปในโลงศพก่อน ก่อนที่จะนำศพลงในโลง หลาย ๆ ลักษณะ เช่น นำเสื่อและฟูกใส่ลงโลงแล้วนำปูนขาวโรยทั่วบริเวณฟูก และเสื่อเพื่อเป็นการดูดซึมน้ำเหลืองที่ซึมออกจากร่างศพ และป้องกันสัตวแมลง นอกจากนั้นยังช่วยป้องกันกลิ่นเหม็นอับจากศพได้อีก นอกจากนั้นยังนำยาฉุน และใบฝรั่งวางหรือโรยรอบ ๆ ศพ เพื่อเป็นการป้องกันกลิ่นหรือดับกลิ่นศพที่เก็บไว้หลาย ๆ วันซึ่งอาจจะรบกวนแขกที่มาร่วมทำพิธีทางศาสนาได้ ปัจจุบันนิยมใช้โลงเย็นเป็นส่วนมาก การใช้ยาฉุน ใบฝรั่งหรือสิ่งป้องกันกลิ่นพึงรังเกียจอื่นจึงเลิกใช้ไป

- ตามไฟศพ
เมื่อตั้งศพไว้เรียบร้อยแล้วให้จุดตะเกียงหรือไต้ไฟทางศีรษะศพ ตลอดทั้งวันและคืน ซึ่งมีความหมายนัยว่า ทางคดีโลกถือว่าจุดไฟไว้แทนไฟธาตุผู้ตายบ้างจุดไว้กันความกลัวบ้างทางคดีธรรมถือว่าสอนให้คนมีปัญญาเพราะปัญญานั้นเป็นแสงสว่างในโลกที่โลกเจริญรุ่งเรืองได้ก็เพราะปัญญา

- สวดมาติกา
ญาติมิตรของผู้ตายจะนิมนต์พระมาสวดศพ ซึ่งชาวอีสานเรียก ซักอนิจจา หมายถึงการสวดพระอภิธรรมหน้าศพหรือสวดหน้าศพ กระทำในวันตายซึ่งได้บรรจุศพและมัดตราสังไว้แล้ว โดยมีจำนวนพระสงฆ์ 4 รูปเป็นผู้สวด เมื่อพระสงฆ์สวดพระอภิธรรมจบ เจ้าภาพก็ถวายเครื่องไทยธรรมเป็นเสร็จพิธี

3) วันตั้งศพบำเพ็ญกุศล
จากการศึกษาประเพณีงานศพของชาวไทยส่วนมากพบว่า การตั้งศพนิยมนำศพไว้ที่บ้าน เนื่องจากเกิดความรักความผูกพันจากที่เคยอยู่ด้วยกันมานานครั้นจะนำไปฌาปนกิจศพโดยเร็วก็เหมือนกับการผลักไสไล่ส่งถ้าผู้ตายมีอายุมากก็ยิ่งให้เวลาอยู่ที่บ้านนาน เช่น 5 คืน 7 คืน เป็นต้น ยกเว้นกรณีที่สิ้นชีวิตแบบตายโหง คือ ตายเร็วกว่าเวลาที่ควรจะเป็นจึงรีบกระทำการฌาปนกิจเพื่อให้เสร็จโดยเร็ว แค่คืนหนึ่งก็เพียงพอแล้ว

- การตั้งศพบำเพ็ญกุศล
เป็นพิธีกรรมที่มีจุดประสงค์เพื่อจะได้ทำบุญอุทิศส่วนกุศลแก่ผู้ตายเป็นสำคัญและอีกส่วนหนึ่งเป็นการให้เจ้าภาพญาติมิตรและคนอื่น ๆ ร่วมแสดงออกซึ่งความกตัญญูกตเวทีความเคารพรักนับถือที่มีต่อผู้วายชนม์อีกด้วย วันตั้งศพบำเพ็ญกุศลอาจกำหนด 3 วัน 5 วัน หรือ 7 วัน แล้วแต่สถานภาพของเจ้าภาพที่มีฐานะแตกต่างกันทั้งเศรษฐกิจ สังคม การเมือง รวมทั้งอายุขัยของผู้ตายอีกด้วยโดยทั่วไปเจ้าภาพจะนิมนต์พระสงฆ์สวดพระอภิธรรม จำนวน 4 จบ สวดเป็นระยะ จะสวดครึ่งคืน หรือกว่าแล้วแต่ความต้องการหรือความสะดวกของเจ้าภาพ เมื่อสวดเสร็จก็ถวายเครื่องไทยธรรม
- การสวดพระอภิธรรม
เป็นการสอนคนเป็นให้พิจารณามรณานุสสติกัมมัฏฐาน ทางคดีโลกถือว่าเป็นการสวดเพื่อให้บุญแก่ผู้ตาย ทางคดีธรรมถือว่าเป็นการชดใช้บุญคุณของท่าน ผู้มีพระคุณ เช่น พระพุทธเจ้าเสด็จไปโปรดพระมารดาบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ได้แสดงพระอภิธรรม 7 คัมภีร์โปรด เป็นการชดใช้ค่าข้าวป้อน และน้ำนม เป็นต้น
หลังจากพระสวดพระอภิธรรมเสร็จแล้ว ญาติมิตรและคนอื่น ๆ ก็จะมารวมกันที่บ้านเจ้าภาพ คือ จะอยู่เป็นเพื่อนศพมิให้เงียบเหงาวังเวง เป็นการผ่อนคลายความทุกข์โศกอันเนื่องมาจากความสูญเสียคนในครอบครัวของเจ้าภาพ ในอดีตมีการอ่านหนังสือผูกหนังสือใบลาน เล่านิทานชาดกสู่กันฟัง บางกลุ่มมีการละเล่น เช่น เสือกินหมู เสือกินวัว หมากฮอส คล้องช้าง หรือแม้แต่เกี้ยวพาราสีกันในระหว่างคนหนุ่มคนสาว ปัจจุบันเปลี่ยนเป็นการฉายวิดีโอ ซีดี วีซีดี และหันมาเล่นการพนันทั้งไพ่ ไฮโล ถึงแม้จะเล่นในวงเงินไม่มาก แต่ก็เป็นที่นิยมกันแทบทุกงาน

4) วันฌาปนกิจศพ (วันเผา)

- ฌาปนกิจศพ
ชาวไทยเรียกกันทั่วไปว่า วันเผาศพ เป็นวันสำคัญที่สุด เนื่องจากมีขั้นตอนพิธีกรรมมากมาย และเป็นวันสุดท้ายของศพที่จะเข้าสู่เชิงตะกอนวันห้ามเผาศพ โบราณท่านห้ามวันพระ วันอังคาร และวันเก้ากอง วันนอกนั้นก็เผาได้ทั้งสิ้น
สำหรับพิธีเผาศพของชาวไทยส่วนใหญ่แล้วจะปฏิบัติคล้าย ๆ กับพิธีศพทั่วไปของชาวไทยในภาคต่าง ๆ ซึ่งมีรายละเอียดจากการสังเกตของผู้ศึกษาตามขั้นตอนต่าง ๆ ก่อนทำการเผาดังนี้

- การยกศพออกจากเรือน
มีประเพณีปฏิบัติจนเป็นเงื่อนไขว่า ก่อนยกศพออกจากเรือนเจ้าภาพจะต้องนิมนต์พระสงฆ์มาสวดศพที่บ้านให้ผู้ตายเรียกว่ามาให้บุญ และนิมนต์พระสงฆ์มาบวชให้ลูกหลานผู้ตายเพื่อจะทำพิธีจูงศพ ชายให้บวชเป็นสามเณรถือศีล 10 ข้อ หญิงให้บวชเป็นชีพราหมณ์ถือศีล 8 ข้อ เมื่อถึงเวลาขณะยกศพออกพ้นเรือนก็จุดประทัดเป็นสัญญาณเพื่อให้ชาวบ้านทั่วไปร่วมส่งสการศพโดยพร้อมเพียงกัน ในอดีตเมื่อยกศพพ้นเรือนแล้วบรรดาลูกหลานของผู้ตายจะต้องเทน้ำในหม้อ ในคุในถังคว่ำทั้งหมด ชักบันไดขึ้นเก็บและพลิกกลับบันไดเสีย โดยมีความเชื่อกันว่าทำเพื่อบังมิให้วิญญาณผู้ตายจำทางกลับบ้านได้
- การส่งสการศพ
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2542 (2542 : 1161) อธิบายว่า พิธีกรรมเกี่ยวกับการปลงศพ ส่งสการก็ว่า เช่น รุดเร่งส่งสการ พระอริยานุวัตร เขมจารี(2526 : 15 – 16) ได้ให้ความเห็นว่า การส่งสการศพ คือการส่งสักการะศพนั่นเอง แต่ชาวไทยเรียกสั้นจึงกลายเป็น ส่งสการศพ ได้แก่ การนำเครื่องสักการะคือ ดอกไม้ ธูปเทียน ไปสักการะเคารพศพการทำสักการะศพนี้ถือเป็นประเพณีที่ดีงาม เผื่อว่า เมื่อเราได้ประมาท พลาดพลั้งแก่ผู้ตายถ้าเราเอาเครื่องสักการะไปทำความเคารพในป่าช้าก็ถือว่าหมดโทษหมดภัยต่อกัน ดังนั้น จึงมีผู้นิยมไปส่งสการศพผู้ตายถึงป่าช้าเป็นจำนวนมาก

- การหามศพ
ประเพณีหามศพของชาวไทยให้ใช้คานหามไม้ไผ่บ้าน 2 ลำ เอาโลงศพขึ้นตั้งขันด้วยตอกชะเนาะ เลือกลูกหลานชายหนุ่มหามข้างละ 3 - 4 คน ก่อนหามนำธูปเทียน ดอกไม้ทัดหูแล้วยกคานหามศพขึ้นบ่า เอาเท้าศพไปก่อน ห้ามพักกลางทาง ห้ามเปลี่ยนบ่า ห้ามข้ามสวนข้ามนา ด้วยถือว่าเป็นของต้องห้าม ปัจจุบันในชุมชนเมืองพบว่าญาติพี่น้องจะช่วยกันขยับโลงศพจากที่ตั้งแล้วยกลงจากเรือนใส่บนรถกระบะเล็กที่มีการตกแต่งอย่างดีไว้พร้อมไว้ การหามศพแบบเดิมก็นับวันจะสูญหายไป

- การจูงศพ
เมื่อเคลื่อนศพไปสู่ป่าช้า จะมีการจูงศพโดยใช้ด้ายโยงไหมโยงจำนวนหลายทบขนาดใหญ่เป็นเชือกจูง ถือว่าเป็นเกียรติแก่ผู้ตายและเจ้าภาพ ถ้าผู้ตายมีลูกชายหลานชายก็บวชเป็นสามเณรจูงศพ ถ้ามีลูกสาวหลานสาวก็บวชชีพราหมณ์จูงศพไปป่าช้าด้วยกัน ในขบวนจูงศพจะมี พระสงฆ์จำนวนหนึ่งนำหน้า ผู้บวชจูง ผู้เคารพนับถือและญาติมิตรตามลำดับ ระหว่างเดินทางมีการหว่านข้าวตอกนำหน้าการจูงศพ ตลอดระยะทาง ทางคดีโลกถือว่า หว่านข้าวตอกให้ผีลงมาเก็บกิน จะไม่ทำให้ผู้หามหนัก ทางคดีธรรมถือว่า สอนให้คนเป็นพิจารณาดูคนตายว่า คนตายรูปกับนามแตกจากกันกันเหมือนข้าวตอกแตกก็เป็นเช่นนี้

- ที่ปลงศพ
ที่ปลงศพหรือที่เผาศพปัจจุบันมี 3 ประเภท คือ กองฟอน เมรุชั่วคราวหรือเมรุลอย และเมรุถาวร การเผาศพตามแบบดั้งเดิมของชุมชนนั้นๆ จะใช้กองฟอนทั้งนั้นจากการศึกษาและสังเกตการหาที่ตั้งกองฟอนเพื่อเผาศพหลายต่อหลายครั้งพบว่า มีผู้นำพิธีเสี่ยงทายหา ที่ตั้งกองฟอนโดยการโยนไข่ไก่ดิบไปข้างหน้า เพื่อให้ไข่แตกตรงไหนจะได้เผาตรงนั้น ซึ่งกว่าไข่ จะแตกอาจโยนเสี่ยงถึง 3 – 4 ครั้งก็เคยมี หลังจากนั้นก็ช่วยกันหาฟืนตั้งกองฟอนเพื่อทำพิธีเผาต่อไป ส่วนเมรุถาวร ไม่มีการเสี่ยงทายด้วยการโยนไข่ดิบแต่อย่างใด

- การเวียนสามรอบ
เมื่อหามศพไปถึงกองฟอนที่ป่าช้าแล้ว ก็ให้หามเวียนซ้ายรอบกองฟอน 3 รอบ เป็นสิ่งมีความหมายว่า ทุกชีวิตจะตกอยู่ในห้วงวัฏฏะ วน 3 รอบ คือ วนเวียนอยู่กับเหตุ 3 อย่าง ได้แก่ กิเลส กรรม วิบาก ก่อนจะยกศพขึ้นตั้งกองฟอน จะกระแทกกองฟอนแรง ๆ3 ครั้ง เป็นสัญญาณเตือนผู้ตายว่าที่นี่เป็นบ้านที่ตั้งอยู่แห่งใหม่ การกระแทก 3 ครั้งนั้นหมายถึงอนิจจังไม่เที่ยง ไม่คงที่ คือ ไม่เด็กตลอดไม่หนุ่มตลอด เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ทุกขัง เจ็บปวดทุกข์ทรมาน และอนัตตา ดับตายหรือเอาไว้ไม่อยู่นั่นเอง (สวิง บุญเจิม. 2539 : 520 – 521)

- คาถากระแทกโลง
3 ครั้งว่า ยังกิญจิ สมุทยะ ธัมมัง สัพพันตัง นิโรธธัมมัง อะไรก็ตามที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติทั้งหมดก็ดับไปตามธรรมชาติ

- การล้างหน้าศพ
เมื่อตั้งศพแล้วก่อนเผาก็จะมีการล้างหน้าศพ ในพิธีการมักเรียกรดน้ำศพ บราณอีสานนิยมเอาน้ำมะพร้าวล้างหน้าศพ โดยมีความเชื่อว่า เป็นน้ำสะอาดบริสุทธิ์ที่สุดเมื่อล้างแล้วจะทำให้สวยงามบริสุทธิ์ไปจนถึงชาติหน้าภพหน้า พิธีกรรมนี้จะมีพระสงฆ์นำรดน้ำก่อนจึงเป็นฝ่ายฆราวาสญาติมิตร มีการบริกรรมคาถาล้างหน้าศพว่า นัตถิเม เอตะสังสะโย แปลว่า ไม่ต้องสงสัยหรอกว่าเราจะไม่ตาย

- การโยนผ้าข้ามโลง
เมื่อทำพิธีรดน้ำศพเสร็จแล้วญาติของผู้ตายจะโยนผ้าที่คลุมศพข้ามโลง กลับไปกลับมา 3 ครั้ง โดยโยนข้ามโลงศพไปมาให้ตกดิน 2 ครั้ง พอโยนครั้งที่สามจึงมี ผู้คอยรับเอาไว้แล้วนำเอาไปถวายพระ การโยนผ้านี้ชาวบ้านเชื่อกันว่า ทำให้ผีหลงทาง คือ โยนไปโยนมาผีก็ตาลาย เลยหลงทางตามมาเอาผ้า ในทางพระท่านสอนคนเป็นว่าสมบัติหรือสิ่งของในโลก มันเป็นของในโลก มิได้เป็นของใคร มันหมุนเวียนเปลี่ยนมืออยู่อย่างนั้น ไม่ว่าเงินหรือสิ่งของจะเก็บจะสะสมไว้ทำไมมากมาย ตายไปมันก็เป็นของคนอื่น ถ้าเขาใช้ในทางที่ถูกก็ดีไป แต่ถ้าเขาใช้ผิดบาป กรรมก็ตกเป็นของผู้สะสมด้วย เพราะเป็นเสมือนสะสมอาวุธให้คนใช้ทำชั่ว
- คาถาโยนผ้ารับผ้า
ว่า ปุตตา นัตถิ ทะนะมัตติ ฌาปิตัมปิ
นะเต สะรีรัง กุโต ปุตตา กุโต ธะนัง
แปลว่า จะมัวบ่นเพ้ออยู่ทำไมว่าลูกของเรา ทรัพย์ของเรา แม้ร่างกายของเขาก็ยังถูกเผาอยู่ขณะนี้ เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว ทรัพย์อยู่ที่ไหน ลูกอยู่ที่ไหน

- การทำไม้ข่มเหง
หลังจากโยนผ้าแล้ว ก็จะหาไม้ขนาดใหญ่และหนักพอสมควร 2 ท่อนมาวางทับโลงศพไว้ทั้งซ้ายและขวา ตามประเพณีอีสานเรียกว่าไม้ข่มเหง คนไทยมีความเชื่อเป็น 2 อย่าง คือ กันมิให้โลงศพตกลงไปข้างใดข้างหนึ่ง เมื่อไฟไหม้ฟืนจะยุบลง และเชื่อว่าผีจะออกมาอาละวาดไม่ได้ เพราะกลัวไม้ข่มเหงใหญ่นี้ ส่วนทางพุทธศาสนาสอนคนเป็นว่าโลกนี้มีการต่อสู้กันอยู่ 2 อย่างคือ ธรรม (ความดี) กับ อธรรม (ความชั่ว) ทั้งสองฝ่ายจะสู้กันอย่างหนักถ้าฝ่ายไหนอ่อนแอ ฝ่ายนั้นก็จะถูกข่มให้ตายไปกับศพ

- คาถาวางไม้ข่มเหง
ให้ว่า นะหิธัมโม อะธัมโม จะอุโภ สะมะวิปากิโน
อะธัมโม นิระยัง เนติ ธัมโม ปาเปติ สุคะติง
แปลว่า ความดีกับความชั่วให้ผลต่างกัน ความชั่วพาไปตกทุกข์ ความดี พาไปถึงสุข

- การทอดผ้าบังสุกุล
ก่อนจะเผาศพจะมีพิธีทางศาสนาเริ่มด้วยไหว้พระสมาทานศีลแสดงพระธรรมเทศนาหน้าศพ สวดมาติกาบังสุกุล และถวายปัจจัยไทยธรรม แล้วจึงทอดผ้าบังสุกุลทองสุข มันตาทร (2543 : 86 – 87) กล่าวถึงหลักปฏิบัติในการทอดผ้าบังสุกุลในพิธีศพไว้ว่า ถ้ามีการทอดผ้าบังสุกุลในพิธีศพ ให้เชิญท่านผู้มีอาวุโสน้อยไปหาท่านผู้มีอาวุโสมากตามลำดับ และเชิญประธานในพิธีทอดผ้ามหาบังสุกุลเป็นอันดับสุดท้าย เพื่อจะได้ประกอบพิธีประชุมเพลิงหรือประกอบพิธีพระราชทานเพลิงศพต่อไป

- ผู้เชิญ
ถือภาชนะสำหรับรองรับผ้าบังสุกุล เช่น พานทองด้วยมือทั้งสองประคองเข้าไปเชิญ โดยทำความเคารพแล้วเชิญและเดินตามหลังผู้รับเชิญไปทางซ้าย เมื่อไปถึงเมรุแล้วยืนห่างจากผู้รับเชิญประมาณ 1 ก้าว มอบผ้าบังสุกุลให้ท่าน แล้วลงจากเมรุ เตรียมผ้าบังสุกุลใส่ภาชนะรองรับไปเชิญท่านต่อไป
- ผู้รับเชิญ
เดินไปข้างหน้าผู้เชิญ ยังไม่ต้องรับผ้าบังสุกุล เมื่อถึงเมรุแล้วยืน เบื้องหน้าหีบหรือโลงศพหรือโกศศพ ทำความเคารพตามประเพณีนิยม รับผ้าบังสุกุลแล้ววางทอดไว้ วางด้านขวางหรือตั้งฉากกับโลงศพ แล้วภาวนาว่า รูปัง ชีรติ มัจจานัง นามะโคตตัง นะชีระติ
ขณะที่เชิญแขกขึ้นทอดผ้าบังสุกุล ก็ต้องนิมนต์พระสงฆ์ขึ้นพิจารณาควบคู่กันไปขณะที่พระสงฆ์ขึ้นไปบนเมรุ ผู้ทอดผ้าบังสุกุลพึงน้อมไหว้ และประนมมือ ขณะพระสงฆ์พิจารณาผ้าบังสุกุล แล้วน้อมไหว้อีกครั้งหนึ่ง ขณะพระสงฆ์ลงจากเมรุ

- ข้อปฏิบัติสำหรับพระสงฆ์
ให้ถือพัดด้วยมือซ้าย มือขวาจับที่ผ้าบังสุกุล โดยให้นิ้วทั้ง 4 สอดไว้ใต้ผ้า หัวแม่มืออยู่บนผ้า แล้วพิจารณาบังสุกุลว่า
อนิจจา วตสังขารา อุปาทว ยธัมมิโน
อุปชิตตวา นิรุชฌันติ เตสังวูป สโมสุโข

- สำหรับพิธีพระราชทานเพลิงศพทั่วไป
พระสงฆ์ใช้พัดรองในการพิจารณาผ้ามหาบังสุกุล ยกเว้นถ้าเป็นผ้าไตรพระราชทาน พระสงฆ์จึงใช้พัดยศ

- การทอดผ้าบังสุกุลที่อาสน์สงฆ์
ให้ทอดผ้าวางขวางไว้บนภูษาโยงหรือด้ายโยงเบื้องหน้าพระสงฆ์แต่ละรูป ถ้าที่ว่างมีน้อยจะวางยาวตามความยาวของภูษาโยงหรือด้ายโยงก็ได้ (ไม่ต้องประเคน) แล้วนั่งอยู่เบื้องหน้าพระสงฆ์ ประนมมือขณะพระสงฆ์พิจารณาผ้าบังสุกุล

- การฌาปนกิจศพ
เป็นขั้นตอนสุดท้ายหลังจากประธานและคนอื่น ๆ ทอดผ้าบังสุกุลเสร็จแล้ว โดยประธานในพิธีจะเป็นผู้ทอดผ้ามหาบังสุกุลและวางดอกไม้จันทน์ ผู้มาร่วมงานหรือมาส่งสการ ทุกคนลุกขึ้นทยอยกันขึ้นวางดอกไม้จันทน์บนเมรุ โบราณอีสานท่านว่า เพื่อเป็นการไม่ให้เป็นบาปที่ไปเผาร่างกายพ่อแม่หรือญาติ หรือเพื่อนกัน ให้บริกรรมคาถาว่า
อะยัมปิโข เม กาโย เอวังภาวี
เอวังธัมโม เอวังอะนะตีโต
แปลว่า ร่างกายของเรานี้ก็จะเป็นอย่างนี้ จะมีสภาพอย่างนี้และข้ามพ้นความเป็นอย่างนี้ไม่ได้เลย
เมื่อทุกคนวางดอกไม้จันทน์เรียบร้อยแล้วก็จัดการเผาต่อไป เป็นอันเสร็จพิธีฌาปนกิจศพ เมื่อเสร็จจากการเผาศพ

- ผู้ที่ไปร่วมงานต้องเข้าวัดล้างมือ
ล้างหน้าหรืออาบน้ำประเพณีนี้เป็นการปลดเปลื้องมลทินที่ไปเผาศพ มีความเชื่อว่าได้ล้างสิ่งจัญไรหรืออัปมงคลที่อาจติดตัวมาให้สะอาดหมดจด เหลือแต่สิ่งมงคลนั่นเอง ประเพณีที่ยังทำกันอยู่ในชนบทก็คือ ล้างเท้า ล้างหน้า ล้างศีรษะ เสยผม หรือบางแห่งก็ไปอาบน้ำในสระที่วัดก็มี (เสฐียรโกเศศ. 2531 : 162)

5) วันหลังฌาปนกิจศพ (วันเก็บอัฐิ)
การเก็บกระดูกหรืออัฐิหลังจากเผาศพ ส่วนใหญ่จะทำในวันรุ่งขึ้น ซึ่งคาดว่าไฟที่เผาศพดับสนิทแล้ว (บางแห่งก็เก็บกระดูกหลังจากเผาศพได้ 3 – 7 วัน) บรรดาลูกหลาน และญาติมิตรของผู้ตายจะไปนิมนต์พระสงฆ์ไปยังที่เผาศพ จัดอาหารคาวหวานไปด้วย เมื่อไปถึงก็นำอาหารคาวหวานเลี้ยงผีคนตายตรงบริเวณที่เผาศพนั้น ลูกหลานจุดธูปเทียนบอกผีผู้ตายให้กินอาหาร ทิ้งไว้สักครู่เมื่อคิดว่าผู้ตายกินอิ่มแล้วจึงยกอาหารไปเก็บ หลังจากนั้นบรรดาลูกหลานและญาติพี่น้องก็ช่วยกันเกลี่ยเศษกระดูกและขี้เถ้าบริเวณที่เผาให้เป็นรูปคนนอนหงายหันหัวไปทางทิศตะวันตก สมมุติว่าตาย เสร็จแล้วนิมนต์พระสงฆ์มาบังสุกุลตาย โดยสวดว่า
อนิจจา วต สังขารา อุปาทว ย ธัมมิโน
อุปชิตตวา นิรุชฌันติ เตสังวูป สโมสุโข
แปลความว่า สังขารทั้งหลายไม่เทยี่ งหนอ มีความเกิดขนึ้ และเสื่อมไปเป็นธรรมดา มีกิดขึ้นแล้วย่อมดับไป ความเข้าไปสงบระงับแห่งสังขารทั้งหลายเท่านั้น ย่อมนำมา ซึ่งความสุข

- เมื่อพระสงฆ์บังสุกุลตาย (ชักอนิจจาตาย)
เสร็จแล้ว จึงเกลี่ยรูปนั้นแล้วทำรูปใหม่ขึ้นอีก โดยหันหัวไปทางทิศตะวันออก สมมุติว่า เกิด เสร็จแล้วลูกหลานและญาติพี่น้องช่วยกันโปรยดอกไม้ ประพรมน้ำหอมลงบนร่างกระดูกนั้น แล้วนิมนต์พระสงฆ์มาบังสุกุลเป็น (ชักอนิจจาเป็น) อีกครั้งหนึ่ง โดยสวดว่า
อจีรัง วตยัง กาโย ปฐวิง อธิเสสติ
ฉุฑโฑ เปต วิญญาโณ นิรัตถังวะ กลิงครัง
แปลความว่า ร่างกายนี้คงไม่นานหนอ จักนอนทับซึ่งแผ่นดิน เมื่อวิญญาณปราศจากร่างอันบุคคลทิ้งเสียแล้ว เป็นราวกับท่อนฟืนที่ไม่มีประโยชน์
เมื่อเสร็จจากบังสุกุลแล้ว จึงช่วยกันเก็บกระดูกใส่ขวดโหลที่มีฝาปิดนำไปฝากพระให้ช่วยเก็บรักษาไว้ที่โบสถ์หรือศาลาวัด ถ้าหากลูกหลานและญาติพี่น้องของผู้ตายเป็นผู้มีฐานะดีก็จะสร้างธาตุให้ภายในบริเวณวัดและนำกระดูกเหล่านั้นบรรจุไว้ในธาตุต่อไป ส่วนเถ้าถ่านบริเวณที่เผาศพก็รวบรวมห่อผ้าขาวนำไปลอยที่แม่น้ำลำคลอง ซึ่งบางแห่งก็ฝังดินไปอัฐิที่เก็บในขวดนั้นลูกหลานและญาติพี่น้องจะนำมาทำบุญแจกข้าวอุทิศส่วนกุศล อีกครั้งหนึ่ง ประเพณีการทำบุญ เช่น นี้ชาวพุทธถือเป็นเรื่องสำคัญมาก เพราะมีความเชื่อว่าผู้ตายจะรอรับกองบุญที่ยิ่งใหญ่ที่ลูกหลานญาติพี่น้องจัดไปให้
ประเพณีทำบุญแจกข้าวเป็นการทำบุญอุทิศถึงผู้ตาย มีกำหนด 2 วัน วันแรกเป็นการทำบุญเลี้ยงแขก และถวายภัตตาหารเช้าและเพลแด่พระสงฆ์ มีเทศน์อานิสงส์เจริญพระพุทธมนต์ กลางคืนมีมหรสพสมโภช วันที่สองนำภัตตาหาร และไทยธรรมไปถวายพระที่วัดและทำพิธีบรรจุอัฐิธาตุเป็นอันเสร็จพิธี หากลูกหลานญาติมิตรมีฐานะดีอาจทำบุญอุทิศส่วนกุศล 50 วัน 100 วัน หรือทำบุญกฐินแทนการทำบุญแจกข้าวก็ได้

2.3 พิธีพระราชทานเพลิงศพ

2.3.1 ระเบียบการรับหีบเพลิงพระราชทาน
ให้ผู้ที่ประสงค์จะขอรับพระราชทานหีบเพลิง ทำหนังสือแจ้งไปยังกระทรวง เจ้าสังกัด ระบุชื่อ ตำแหน่ง ยศ โรคที่ถึงแก่กรรม สถานที่ วัน เวลาถึงแก่กรรม เครื่องราชอิสริยาภรณ์ของผู้ถึงแก่กรรม และให้ระบุด้วยว่ามีความประสงค์จะขอพระราชทานเกียรติยศ ประกอบศพอย่างไรบ้าง ประกอบการฌาปนกิจที่วัดใด เวลาใดวันที่ไม่ควรประกอบพิธีฌาปนกิจศพ คือวันศุกร์ วันเฉลิมพระชนมพรรษา วันเฉลิมฉลองสิริราชสมบัติ พระราชพิธีฉัตรมงคล ควรกำหนดตามประเพณีไทยคือข้างขึ้นเผาคู่ ข้างแรมเผาคี่มีรายละเอียดอื่น ๆ ที่สำนักพระราชวังกำหนดไว้ ดังปรากฏในเอกสาร สำนักพระราชวัง ต่อไปนี้

2.3.2 ระเบียบการขอรับหีบเพลิงพระราชทาน
เนื่องจากปัจจุบันมีผู้ขอพระราชทานเพลิงศพจำนวนมาก เลขาธิการพระราชวังได้มีบัญชาว่าเพลิงที่พระราชทานไปเผาศพ ณ วัดที่อยู่ห่างจากพระบรมราชวังนอกรัศมี 50 กิโลเมตร ให้จัดเป็นหีบเพลิงพระราชทานมอบเจ้าภาพเชิญไปดำเนินการเอง โดยไม่มีเจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังไปปฏิบัติ ดังนั้น กองพระราชพิธี จึงได้กำหนดระเบียบการขอรับหีบเพลิงพระราชทาน ดังนี้
1. ให้เจ้าภาพศพไปติดต่อขอรับหีบเพลิงพระราชทาน ที่กองพระราชพิธี สำนักพระราชวัง
2. ในกรณีเจ้าภาพไม่สามารถไปรับหีบเพลิงพระราชทานด้วยตนเองจะมอบให้ผู้อื่นไปรับแทนก็ได้ โดยนำต้นเรื่อง หนังสือมอบฉันทะ และสำเนาบัตรประจำตัวผู้แทน ไปแสดงต่อเจ้าหน้าที่
3. เจ้าภาพหรือผู้แทนควรไปรับหีบเพลิงก่อนกำหนดวันพระราชทานเพลิงอย่างน้อย 3 วัน
4. ผู้ที่มารับหีบเพลิงควรแต่งกายสุภาพ
5. ให้รับหีบเพลิงพระราชทานที่โต๊ะหมู่หน้าพระบรมฉายาลักษณ์ กองพระราชพิธีสำนักพระราชวัง
หมายเหตุ
1. การติดต่อขอพระราชทานเพลิงศพที่ได้ตามเกณฑ์ และกรณีพิเศษ (ไม่มี เครื่องเกียรติยศประกอบศพ) ในกรุงเทพมหานคร เขตปริมณฑล และต่างจังหวัด เจ้าภาพไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใด ๆ ทั้งสิ้น ยกเว้น กรณีเขตปริมณฑล 50 กิโลเมตร เจ้าภาพจะต้องจัดรถรับ-ส่ง เจ้าหน้าที่เชิญเพลิง
2. เลขาธิการพระราชวัง มีคำสั่ง ห้ามเจ้าหน้าที่สำนักพระราชวังไปปฏิบัติโดยเด็ดขาด ดังนั้น เจ้าภาพจะต้องเป็นผู้ดำเนินการจัดการหีบเพลิงพระราชทานเอง
3. ห้ามเปิดหรือบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีในการพระราชทา เพลิงศพ เมื่อเจ้าภาพเชิญหีบเพลิงพระราชทานไปถึงมณฑลพิธี
ผู้มีสิทธิ์ได้รับพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ การขอพระราชทานเพลิงศพและหีบศพ
ผู้มีสิทธิ์ได้รับพระราชทานน้ำหลวง เพลิงหลวง และหีบหลวง ต้องมีตำแหน่งชั้น และ
ยศ ดังต่อไปนี้
1. พระสมณศักดิ์ ตั้งแต่ชั้น “พระครูสัญญาบัตร” ขึ้นไป
2. พระราชวงศ์ ตั้งแต่ชั้น “หม่อมเจ้า” ขึ้นไป
3. ผู้ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์
4. ข้าราชการพลเรือนสามัญชั้นตรี ขึ้นไป
5. ข้าราชการฝ่ายทหาร ตำรวจ ยศชั้นร้อยตรี ขึ้นไป
6. พนักงานเทศบาลชั้นตรี ขึ้นไป
7. ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ตั้งแต่ “เบญจมาภรณ์มงกุฎไทย”(บ.ม.) ขึ้นไป
8. ผู้มีเกียรติที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ “จุลจอมเกล้า” (จ.จ.) หรือ“ตราสืบตระกูล” (ต.จ.) ขึ้นไป
9. ผู้ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์เหรียญ “รัตนาภรณ์” รัชกาลปัจจุบัน
10. สมาชิกสภาผู้แทนราษฎร สมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ สมาชิกสภาจังหวัดสมาชิกสภาเทศบาลที่ถึงแก่กรรมในขณะดำรงตำแหน่ง
11. รัฐมนตรี ถึงแก่อนิจกรรมในขณะดำรงตำแหน่ง
12. ผู้ที่ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เป็นกรณีพิเศษ
2.4 การขอพระราชทานเพลิงศพเป็นกรณีพิเศษ
ผู้ที่สมควรได้รับการพิจารณา ในการขอพระราชทานเพลิงศพเป็นกรณีพิเศษควรอยู่ในหลักเกณฑ์ ดังนี้
1. ผู้ที่อยู่ในราชสกุล ชั้นหม่อมราชวงศ์และหม่อมหลวง
2. พระสงฆ์ที่พระราชาคณะพิจารณาขอพระราชทานให้
3. พนักงานรัฐวิสาหกิจระดับสูง
4. ผู้ที่ได้รับพระราชทานเหรียญราชรุจิ เหรียญกล้าหาญและเหรียญ ชัยสมรภูมิ
5. ผู้ที่ทำประโยชน์ให้กับประเทศชาติ เช่น ศิลปินแห่งชาติ นักกีฬา ระดับชาติ
อดีตสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร อดีตสมาชิกสภาร่างรัฐธรรมนูญ อดีตสมาชิกสภาจังหวัด หรืออดีตสมาชิกสภาเทศบาล
6. ผู้ทำคุณประโยชน์ เช่น บริจาคเพื่อเป็นการกุศลคิดเป็นมูลค่า ไม่น้อยกว่า
300,000 บาท บริจาคร่างกายหรืออวัยวะ
7. บิดามารดาของข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ระดับ 6 หรือเทียบเท่าขึ้นไป
8. บิดามารดาของผู้ที่ได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ “ตริตาภรณ์
ช้างเผือก” (ต.ช.) ขึ้นไป
9. บิดามารดาของพระสมณศักดิ์ตั้งแต่ชั้น “พระครูสัญญาบัตร” ขึ้นไป
หมายเหตุ
บุคคลผู้ทำลายชีพตนเองไม่พระราชทานเพลิงและเครื่องประกอบเกียรติยศ
กองพระราชพิธี สำนักพระราชวัง
20 พฤศจิกายน 2538
ข้อแนะนำการปฏิบัติเกี่ยวกับพระราชทานหีบเพลิงไปพระราชทานยังต่างจังหวัด(ระยะทางจากสำนักพระราชวังเกิน 50 กิโลเมตร)
ตามระเบียบที่สำนักพระราชวังได้วางไว้ เมื่อกระทรวงเจ้าสังกัด ผู้ว่าราชการจังหวัดหรือเจ้าภาพ แล้วแต่กรณี ได้มีหนังสือแจ้งมายังสำนักพระราชวัง เพื่อขอพระราชทาน เพลิงศพหากศพนั้นอยู่ในเกณฑ์ที่จะได้รับพระราชทานเพลิงศพ สำนักพระราชวังจะได้มีหนังสือแจ้งให้เจ้าภาพศพ เพื่อทราบ จากนั้นเจ้าภาพศพ หรือเจ้าหน้าที่ของจังหวัดแล้วแต่กรณี ให้ส่ง เจ้าหน้าที่ไปขอรับหีบเพลิงพระราชทานได้ที่กองพระราชพิธี สำนักพระราชวัง เมื่อได้รับหีบเพลิงพระราชทานไปแล้ว ต้องปฏิบัติตามลำดับขั้นตอนดังนี้
1. เชิญหีบเพลิงพระราชทานไปวางที่ศาลากลางจังหวัด อำเภอหรือ หน่วยราชการที่สังกัดในท้องที่ หรือที่บ้านแล้วแต่กรณี ควรมีพานรองรับหีบเพลิงพระราชทานนั้นด้วย
2. เมื่อถึงกำหนดวันที่ขอพระราชทานเพลิงศพ ให้ทางจังหวัดหรืออำเภอจะต้องจัดเจ้าหน้าที่แต่งเครื่องแบบปกติขาว ไว้ทุกข์ เพื่อเชิญหีบเพลิงพระราชทานพร้อมด้วยพานรอง(หนึ่งหีบต่อหนึ่งคน) ไปยังเมรุที่จะประกอบพิธี และก่อนที่จะเชิญขึ้นไปตั้งบนเมรุนั้น ควรให้ศพขึ้นตั้งเมรุให้เรียบร้อยเสียก่อนแล้วจึงเชิญพานหีบเพลิงพระราชทานขึ้นไปไว้ทางด้านเหนือศีรษะศพ(บนโต๊ะ ที่ตั้งหีบเพลิงพระราชทานนั้นจะต้องมีผ้าปูให้เรียบร้อยและห้ามมิให้นำสิ่งหนึ่งสิ่งใดวางร่วมอยู่ด้วยเป็นอันขาด) เมื่อเชิญพานหีบเพลิงพระราชทานเรียบร้อยแล้ว ให้ผู้เชิญไปคำนับเคารพศพหนึ่งครั้ง แล้วจึงลงจากเมรุ
3. ขณะที่เชิญพานหีบเพลิงพระราชทานไปนั้น จะต้องกิริยามารยาท โดยสำรวมและไม่ต้องทำความเคารพผู้ใดและไม่ต้องเชิญหีบเพลิงพระราชทานเดินตามหลังผู้หนึ่งผู้ใดเป็นอันขาด
4. ผู้ที่ไปร่วมงานพระราชทานเพลิงศพ ทั้งประชาชนและข้าราชการรวมทั้งพนักงาน ลูกจ้างรัฐวิสาหกิจ ควรแต่งกายแบบไว้ทุกข์ตามประเพณีนิยม ในกรณี ลูกหลานหรือญาติรวมทั้ง ผู้ที่เคารพนับถือผู้วายชนม์ที่รับราชการจะแต่งกายชุดปกติขาว ไว้ทุกข์ก็จะเป็นเกียรติแก่ผู้วายชนม์และยังนับว่าเป็นการถวายพระเกียรติ
5. ผู้ที่ตั้งแถวรอรับหีบเพลิงพระราชทานเดินไปสู่เมรุ ควรเป็นเจ้าภาพงานการแต่งกายควรแต่งแบบไว้ทุกข์ตามประเพณี ถ้าเป็นข้าราชการแต่งกายปกติขาวไว้ทุกข์
6. ระหว่างที่เจ้าหน้าที่เชิญหีบเพลิงพระราชทานเดินไปสู่เมรุนั้น ประชาชนที่มาร่วมงานควรนั่งอยู่ในความสงบโดยมิต้องยืนขึ้น ไม่ต้องทำความเคารพและไม่มีการบรรเลงเพลงอย่างใดทั้งสิ้น เพราะยังไม่ถึงขั้นตอนของพิธีการ เจ้าหน้าที่ผู้เชิญก็มิใช่ผู้แทนพระองค์ เป็นการปฏิบัติหน้าที่ตามที่ได้รับมอบหมาย
7. เมื่อถึงกำหนดเวลาพระราชทานเพลิง ให้เจ้าภาพเชิญแขกที่มาในงานนี้ที่อาวุโสสูงสุดในที่นั้นเป็นประธานจุดเพลิง
ประธานในพิธีจุดเพลิงที่อาวุโสสูงสุดนั้น หมายถึง อาวุโสทั้งด้านคุณวุฒิและด้านวัยวุฒิ ทั้งนี้หากมีพระราชวงศ์ตั้งแต่ชั้นหม่อมเจ้าขึ้นไปหรือราชสกุลที่มีเกียรติในราชการ ซึ่งศพหรือทายาทผู้อยู่ใต้บังคับบัญชาหรือเป็นผู้ที่เคารพนับถืออยู่แล้ว สมควรเชิญบุคคลนั้นเป็นประธาน
8. ในกรณีที่มีการอ่านหมายรับสั่ง ประวัติผู้วายชนม์ สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณควรอ่านตามลำดับ ดังนี้
8.1 หมายรับสั่ง แสดงถึงการได้รับพระราชทานเพลิงศพ
8.2 ประวัติผู้วายชนม์ เพื่อประกาศเกียรติคุณ
8.3 สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ
หมายเหตุ
การอ่านหมายรับสั่ง ประวัติผู้วายชนม์สำนึกในพระมหากรุณาธิคุณนั้นเป็นขั้นตอนที่สามารถเปลี่ยนแปลงแก้ไขได้ตามความเหมาะสม ส่วนการลงท้ายสามารถอ่านชื่อ บุคคลผู้เป็นทายาททั้งหมดหรือจะออกชื่อแต่เจ้าภาพก็ย่อมจะกระทำได้
9. ขั้นตอนการพระราชทานเพลิง (หีบเพลิง)
9.1 ผู้เป็นประธานเปิดหีบเพลิง
9.2 หยิบเทียนชนวนมอบให้แก่เจ้าหน้าที่เชิญถือไว้
9.3 หยิบกล่องไม้ขีดไปจุดเทียนชนวน รอจนเทียนลุกไหม้ดีแล้ว
9.4 ผู้เป็นประธานถวายบังคม (ไหว้) ไปที่หน้าหีบเพลิงที่วางอยู่หยิบธูปดอกไม้จันทน์ เทียน จุดไฟหลวงจากเทียนชนวน แล้วจึงวางไว้ใต้กลางฐานตั้งหีบศพเป็นในเสร็จพิธี
กองพระราชพิธี สำนักพระราชวัง

- สรุปเป็นขั้นตอนดังนี้
1. เมื่อได้รับพระราชทานหีบเพลิงมาแล้ว ให้เชิญไปประดิษฐาน ณ ศาลากลางจังหวัด หรือที่ว่าการอำเภอหรือหน่วยงานราชการที่สังกัดในท้องที่หรือที่บ้าน จัดพานรองรับหีบเพลิงด้วย
2. ผู้อัญเชิญหีบเพลิงแต่งชุดปกติขาว (ไว้ทุกข์) เดินทางมาถึงบริเวณพิธี พร้อมคณะตามเวลาที่กำหนด (หากมีการทอดผ้าบังสุกุลหลายชุด ขอให้ดำเนินการให้เรียบร้อยก่อน เหลือไว้เฉพาะผ้ามหาบังสุกุล)
3. ผู้อัญเชิญหีบเพลิงลงจากรถ (ไม่มีบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมีและแขกที่มาร่วมพิธีมิต้องยืนขึ้น) เดินตรงไปยังเมรุ (ญาติเดินตาม หยุดอยู่ที่หน้าบันไดเมรุ) อัญเชิญหีบเพลิงขึ้นไปวางไว้บนโต๊ะปูผ้าขาวทางด้านศีรษะศพ (ห้ามวางของอื่นที่โต๊ะนั้น) คำนับศพ แล้วลงจากเมรุ
4. เจ้าภาพอ่านหมายรับสั่ง
5. พิธีกรอ่านประวัติผู้วายชนม์ และคำไว้อาลัยและเชิญชวนสงบนิ่ง
6. เจ้าภาพอ่านสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ
7. ให้ผู้อัญเชิญหีบเพลิงกลับขึ้นไปบนเมรุเพื่อเตรียมการแก้ห่อหีบเพลิงและยื่น
8. เชิญประธานขึ้นทอดผ้ามหาบังสุกุลพร้อมกับนิมนต์ประธานสงฆ์ขึ้นพิจารณาผ้ามหาบังสุกุล (ถ้าเป็นไตรพระราชทานจึงใช้พัดยศ)
9. ประธานในพิธีทอดผ้าเสร็จแล้ว เปิดหีบเพลิง หยิบเทียนชนวนจากหีบเพลิงมอบแก่เจ้าหน้าที่อันเชิญหีบเพลิงถือไว้ ประธานหยิบไม้ขีดซึ่งอยู่ในหีบเพลิงมาจุดเทียนชนวน ถวายบังคม (ไหว้) ตรงหน้าหีบเพลิงแล้วหยิบดอกไม้จันทน์ ธูปไม้ระกำและเทียน (ที่มัดรวมกันอยู่)ขึ้นมาจุดไฟจากเทียนชนวนแล้วนำไปวางที่กองฟืนหน้าหีบศพ (ผู้ร่วมพิธียืนขึ้นเมื่อประธานในพิธีเริ่มเปิดหีบเพลิง)
10. พระสงฆ์ขึ้นวางดอกไม้จันทน์ตามด้วยแขกและญาติมิตรตามลำดับควรมีวิธีการอย่างใดอย่างหนึ่งจัดระเบียบประชาชนให้ขึ้นไปวางดอกไม้จันทน์อย่างเป็นระเบียบเรียบร้อย มิให้เบียดเสียดแออัด เป็นการบ่งบอกความเป็นผู้มีวัฒนธรรม เช่น อ่านกำหนดหมายเลขเต็นท์ แล้วประกาศให้ขึ้นไปวางดอกไม้จันทน์ตามหมายเลข เป็นต้น

2.5 การสร้างเมรุแบบต่าง ๆ ในพิธีฌาปนกิจศพ
จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ บ่งบอกให้รู้ว่ามนุษย์มีวิถีชีวิตความเป็นอยู่รวมกันเป็นกลุ่ม ใช้ภูมิปัญญาพัฒนาชีวิตในสังคมอย่างมีคุณภาพ อีกทั้งให้ความสำคัญแก่ผู้ตายอย่างยิ่งตัวอย่างหลักฐานจากบ้านเชียง จังหวัดอุดรธานี บ้านโนนนกทา จังหวัดขอนแก่น และเมื่อปี 2542ก็ได้พบหลักฐานการประกอบพิธีกรรม 2 ลักษณะ คือ การฝัง (Interment) และการเผาศพ(Cremation) ซึ่งเป็นพิธีกรรมที่นิยมปฏิบัติเมื่อมีการนับถือพุทธศาสนาแล้วเมื่อ 2,000 ปี ในบริเวณทุ่งกุลาร้องไห้ เขตอำเภอเกษตรวิสัย จังหวัดร้อยเอ็ด หลายแห่ง การขุดพบครั้งนี้ปรากฏพิธีกรรมการทำศพที่แตกต่างออกไป นั่นก็คือ พิธีกรรมการฝังศพครั้งที่ 2 (Secondary Burial) หมายถึง การนำศพไปฝัง ณ ที่ใดที่หนึ่งในระยะเวลาหนึ่ง แล้วขุดศพขึ้นมาเพื่อบรรจุในภาชนะดินเผา (Burial Jar) แล้วนำไปฝังอีกครั้ง (สุกัญญา เบาเนิด. 2546 : 247 – 248)
แม้ในปัจจุบันมนุษย์ก็ยังให้ความสำคัญแก่ผู้ตาย มีพิธีกรรมปฏิบัติเป็นประเพณีเป็นวัฒนธรรมสืบทอดกันมาช้านาน ซึ่งอาจจะมีความแตกต่างกันไปบ้างแล้วแต่ความเชื่อศรัทธาของแต่ละสังคม และพิธีกรรมเกี่ยวกับการตายนั้นมักจะต่อเนื่องกันในทางศาสนา มีพระเป็นปัจจัยหลักในการประกอบพิธี ถ้ามีการตายก็นิมนต์พระมากระทำพิธีทางศาสนา ตั้งแต่สวดพระอภิธรรม การเทศนา การนำศพไปยังสถานที่ประกอบพิธีเผา ไม่ว่าจะเป็นป่าช้า วัด หรือฌาปนสถานอื่น ๆ สถานที่ทำฌาปนกิจจะมีรูปแบบลักษณะต่าง ๆ ดังนี้

2.5.1. กองฟอนหรือเชิงตะกอน
เป็นการนำฟืนจำนวนหนึ่งมาเรียงขึ้นเป็นกองไว้สำหรับเป็นที่เผาศพ สมัยก่อนบ้านเมืองยังไม่เจริญ นิยมนำศพไปเผาที่ป่าช้าหรือตามหัวไร่ปลายนาของผู้ตายตามคำสั่งเสียก่อนสิ้นชีวิต ฟืนก็หาง่าย เมื่อนำศพไปถึงสถานที่ที่จะเผาก็เสี่ยงทายโดย โยนไข่ไก่ดิบไปข้างหน้า ไข่แตกตรงไหนถือว่าผู้ตายประสงค์จะอยู่ตรงนั้นก็จะก่อกองฟอนที่บริเวณไข่แตก กองไม้สูงพอประมาณเมตรเศษ เรียกว่า กองฟอน เมื่อกองเสร็จเรียบร้อยก็ปักหลักชิดมุม ทั้งสี่ของกองฟอน เรียกว่า หลักสะกอน หลักสะกอนทำหน้าที่กันมิให้ฟืนพังลงมาหรือเอียงข้างใดข้างหนึ่งขณะเผาศพ ก่อนจะนำศพขึ้นตั้งบนกองฟอน ให้หามศพเวียนซ้ายรอบกองฟอน 3 รอบ เมื่อตั้งไว้ที่กองฟอนแล้ว จะทำพิธีรดน้ำศพและประกอบพิธีทางศาสนา ก่อนจะทำการเผาให้นำไม้ท่อนใหญ่ 2 ท่อนวางทับโลงในลักษณะค้ำยันทั้ง 2 ข้าง เพื่อกันมิให้โลงศพตะแคงหรือพลิกคว่ำขณะที่กำลังเผา ไม้สดใหญ่ 2 ท่อนนี้ เรียกว่า ไม้ข่มเหง (ปริญญาณภิกขุ. 2534 : 47)

2.5.2. เมรุลอย
เป็นเมรุแบบถอดได้ที่มีลักษณะทรงปราสาทยอดแหลมหลายยอดประกอบด้วยชิ้นส่วนโครงไม้หลายชั้น ถอดเข้าถอดออกได้ เมื่อต้องการจะนำไปใช้เผาศพในสถานที่ต่าง ๆ สามารถถอดเป็นชิ้นส่วน บรรทุกขนย้ายไปติดตั้งเป็นเมรุเผาศพในท้องที่ใกล้ไกลได้ลักษณะของเมรุลอย มีหลายแบบหลายขนาดให้เลือกได้ตามความพอใจของเจ้าภาพเช่น ขนาด 3 ชั้น 1 ยอด ขนาด 5 ยอด หรือ ขนาด 9 ยอด เป็นต้น การจะนำเมรุไปยังสถานที่ต่าง ๆ ต้องใช้รถบรรทุก รถกระบะ ขนาด 10 ล้อ ตั้งแต่ 1-3 คัน ตามลักษณะชนิดของเมรุแต่ละขนาด การเผาศพกับเมรุลอย ต้องใช้ถังน้ำมันขนาด 20 ลิตร เชื่อมต่อกัน 2 ใบ ส่วนล่างสุดมีตะแกรงสำหรับใส่ถ่านไม้เพื่อใช้เผาศพ ส่วนลวดลายที่ใช้ประดับตกแต่งเมรุ นิยมใช้ลายกระดาษและลายเขียนสีลงทองเคลือบด้วยวานิช เพื่อทำให้ลายคงคนถาวร ความสูงของเมรุลอยโดยประมาณ 11 เมตร เมรุลอยนิยมใช้เผาศพในภาคกลางโดยเฉพาะอย่างยิ่งในจังหวัด พระนครศรีอยุธยา ซึ่งมีผู้ยึดอาชีพบริการเมรุลอยเป็นจำนวนมาก (วีรศักดิ์ กลิ่นถาวร. 2538 : 185-186)

2.5.3. เมรุถาวร
เมรุถาวร คือ เมรุที่มีลักษณะทรงกุฎาคารหรือทรงบุษบกหรือทรงปราสาทยอดแหลมที่ปลูกสร้างขึ้น เป็นอาคารคอนกรีตถาวรที่พบเห็นตามวัดทั่ว ๆ ไป มีลักษณะรูปทรงคล้าย ๆกัน มีส่วนประกอบ 2 ส่วน คือ ส่วนแรกเป็นอาคารยอดแหลม เป็นที่ตั้งศพก่อนเผา ส่วนนี้จะมีบันไดขึ้นลง 3 ทาง เพื่อประกอบพิธีกรรมในขั้นตอนต่าง ๆ ส่วนที่สอง เป็นส่วนของเตาเผาที่มีท่อสูงก่อด้วยอิฐทนไฟ เมื่อเผาศพควันจะลอยขึ้นสู่ปลายท่อหายไปในอากาศ
การประดับตกแต่งเมรุโดยทั่วไป เป็นลายปูนปั้นตามแบบศิลปของสถาปัตยกรรมไทยโดยทั่วไป คือ ในส่วนของหลังคาประกอบด้วยลายปูนปั้นทรงรวงผึ้ง ลายประจำยามก้ามปู และลายกระจัง สำหรับการประดับตกแต่งในส่วนอื่น ๆ เช่น การประดับดอกไม้สดหรือการประดับไฟเป็นเรื่องของเจ้าภาพที่จะกระทำให้สวยงาม หลากหลาย มุ่งให้ดีเลิศที่สุดสำหรับผู้ตาย ตามสภาพฐานะของแต่ละเจ้าภาพและสังคม หากศพเป็นบุคคลสำคัญของสังคมหรือศพพระเถระที่สำคัญ ๆในทางพระพุทธศาสนา ก็จะมีการตกแต่งหลากหลายเนื่องจากมีแขกผู้มีเกียรติมาร่วมงานอย่างมากมาย สิ่งเหล่านี้นับเป็นพัฒนาการการเผาศพควบคู่กับการพัฒนาความเจริญของสังคมไปด้วยการเผาศพด้วยเมรุแบบถาวรที่วัดโดยทั่วไปเป็นการพัฒนาสภาพของสังคมเกี่ยวกับการเผาศพ โดยที่ไม่ต้องนำศพไปเผาตามป่าช้า หรือตามหัวไร่ปลายนาเหมือนแต่ก่อน เพราะสภาพสังคมเปลี่ยนไป ป่าช้าก็หมดไป ฟืนก็หายาก ผืนดินรกร้างว่างเปล่าตามหัวไร่ปลายนาก็ถูกแบ่งปันมีคนอยู่อาศัยมากขึ้น จึงไม่เอื้อต่อการประกอบพิธีกรรมเผาศพเหมือนในอดีตที่ผ่านมา

2.5.4. เมรุนกหัสดีลิงค์
เป็นเมรุชั่วคราวที่ใช้ประกอบพิธีกรรมปลงศพเจ้านายชั้นผู้ใหญ่หรือพระมหาเถระที่ทำคุณแก่พระศาสนาเป็นอเนกประการ มี 2 แบบ ได้แก่

- แบบมณฑปตั้งอยู่บนหลังนก
เมรุแบบนี้สร้างให้ชักลากเลื่อนไปได้เพื่อให้ชักลากศพแห่จากคุ้มหรือโฮงของเจ้านายที่ถึงแก่กรรมไปสู่ข่วง (บริเวณเมรุ) การสร้างหอแก้วครอบหีบศพหรือโลงศพและตั้งอยู่บนหลังนกจะทำให้ลักษณะรวมของเมรุรูปแบบนกหัสดีลิงค์มีความสมบูรณ์มากขึ้นในขณะที่มีการแห่ศพจากหลักฐานการสร้างเมรุแบบมณฑปตั้งอยู่บนหลังนกนี้ เป็นการปลงศพเจ้านาย ผู้ใหญ่ที่เป็นเชื้อสายอัญญาทั้งปวง สืบมาแต่เจ้าครองเมือง เจ้าอุปฮาด เจ้าราชวงศ์ เจ้าราชบุตร ที่เคยมีมาในภาคอีสานได้แก่ พิธีปลงศพญาพ่อตาพระอุบลการประชานิตย์ ท้าวสิทธิสาร (บุญชูพรมวงศานนท์) ญาพ่อโฮมแพง พิธีปลงศพพระราชมุนี (อ้วน) วัดสุปัฏนาราม จังหวัดอุบลราชธานี(บำเพ็ญ ณ อุบล. 2535 : 27)

- แบบมณฑปครอบนก
เป็นเมรุที่สร้างอยู่กับที่ไม่มีการชักลากโดยสร้างมณฑปหรือบุษบกครอบตัวนก มีหีบศพหรือโลงศพตั้งอยู่บนหลังนก เมรุแบบนี้มีปรากฏหลักฐานในการปลงศพเจ้านายชั้นผู้ใหญ่ที่เป็นเชื้อแถวแนวพันธุ์ในอัญญาทั้งปวง รวมทั้งพระภิกษุสงฆ์ชั้นผู้ใหญ่
นอกจากนี้ยังมีลักษณะมณฑปหรือบุษบกครอบตัวนกหัสดีลิงค์ซึ่งเป็นลักษณะรวมของเมรุแบบนกหัสดีลิงค์ที่มีความสมบูรณ์อยู่กับที่ตามข้อมูลที่นำเสนอ เป็นเมรุในงานพระราชทานเพลิงศพพระอริยานุวัตร (อารีย์ เขมจารี) ที่สนามกีฬามหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ วันที่ 7 เมษายน 2536 ที่มีลักษณะโครงสร้างบุษบกส่วนล่างจะประกอบภายในตัวนก เป็นผลให้ลักษณะของบุษบกอยู่บนหลังนกหัสดีลิงค์และไม่มีพิธีกรรมแห่ศพพร้อมกับชักลากแต่อย่างใด
2.6 วิเคราะห์ถึงปรัชญาคติในเรื่องประเพณีเกี่ยวกับการตาย
การตาย หมายถึง การไร้ชีวิต ขาดความเป็นอยู่ที่เรียกว่าการมีชีวิต ผู้มีชีวิตอยู่เบื้องหลัง จึงมีภาระที่จะแสดงออกให้ปรากฏแก่ผู้ตาย ยิ่งผู้ตายเคยมีบุญคุณ สร้างความดีไว้มาก ผู้มีชีวิตยิ่งแสดงความกตัญญูแก่ผู้ตายมาก และการตายนั้น ผู้ยังมีชีวิตอยู่จะไม่ทราบเลยว่า ผู้ตายจะไปสู่ทางดีหรือทางชั่ว แต่ตามปรัชญาคติที่คนไทยโบราณจะกล่าวกันทราบเลยว่า “สี่คนหาม สามคนแห่ คนหนึ่งนั่งแคร่ และสองคนพาไป” อันหมายความว่า มนุษย์เราจะมีชีวิตอยู่ได้เพราะธาตุทั้ง 4 คือ ดิน น้ำ ลม และไฟสัมพันธ์หรือประสานกัน มีความสมดุลกันด้วยดี มีสามคนแห่เพราะสามสิ่งเป็นกิเลสที่แห่แหนชักจูงเรา อันได้แก่ โลภะ โทสะ และโมหะ คนหนึ่งนั่งแคร่ อันได้แก่ จิตใจผู้เป็นนายของร่างกาย อาจจะพาไปในทางดีหรือทางไม่ดีคือบาปก็อยู่ที่จิตใจ ในสองทางนี้ สิ่งที่ปรารถนาของผู้อยู่หลังหรือญาติมิตรคือทางดีได้แก่บุญ จึงจัดให้มีพิธีอาบน้ำศพ เพื่อเป็นการชำระบาป และจัดให้มีการตั้งศพบำเพ็ญบุญ เพื่อเป็นการเสริมสร้างกุศลหนุนส่งให้ผู้ตายอีกทอดหนึ่ง เพื่อให้ผู้ตายได้สำเร็จเกิดความดีตามที่ได้ตั้งเจตนารมณ์ไว้ เจ้าภาพนอกจากจะทำบุญเพิ่มกุศลเฉพาะที่เป็นส่วนตน ยังเชิญให้ผู้อื่นร่วมด้วยช่วยส่งเสริมอีก เพื่อให้ผลบุญ เกิดแก่ผู้ตายได้เต็มที่สมบูรณ์ แม้การเผาและเก็บอัฐิของผู้ตาย ก็เป็นการแสดงให้เห็นว่า ถ้าผู้ตายได้เคยทำความดีไว้มาก จะตายแต่ร่างกายเท่านั้น ส่วนคุณความดียังมีปรากฏอยู่ในโลกมนุษย์ เป็นปรัชญาคติให้เห็นว่า คนเราจะตายเพียงแต่ร่างกายเท่านั้นอันเป็นส่วนภายนอก แต่ส่วนจิตใจภายในหรือคุณความดีจะมีปรากฏ ทุกคนควรเสริมสร้างความดีให้มาก เพราะความดีเป็นอมตะภาวะ ความดีเป็นคุณธรรมอันสูงสุด ความดีเป็นสิ่งสมบูรณ์ที่สุด ความดีย่อมเป็นอยู่มีอยู่ตลอดไป ไม่รู้จักตาย

2.7 ศาสนคติทางพระพุทธศาสนา
ในด้านศาสนาคติ โดยเฉพาะคติทางพระพุทธศาสนา เชื่อกันว่า มนุษย์มีส่วนประกอบด้วย 2 ส่วน คือ รูปหรือร่างกาย กับ จิตหรือนาม ใน 2 ส่วนพระพุทธศาสนา เชื่อว่า ส่วนที่เป็นจิตหรือนามมีความสำคัญกว่า จึงมีการพัฒนาส่วนที่เป็นจิตให้สูงขึ้น เพื่อได้นามว่า “มนุษย์” หรือยิ่งพัฒนา ส่วนที่เป็นจิตให้สูงขึ้นเท่าใด ก็ยิ่งได้นามสูงขึ้นตามลำดับ เช่น เทวดาบ้าง อริยบุคคลบ้าง ยิ่งสูงขึ้นเท่าใด ความตายจะมีปรากฏได้เฉพาะในร่างกายเท่านั้น แต่ในด้านจิตใจที่ได้สร้างคุณความดีให้ปรากฏ ก็ยังปรากฏเป็นอมตภาวะอยู่ และจะได้รับความเคารพบุชา สักการะจากผู้ที่มีคุณความดีต่ำกว่า เช่น เทวดาและมนุษย์ ยังต้องเคารพบูชา สักการะ ผู้มีคุณธรรมสูงยิ่ง เช่น พระพุทธเจ้า พระอรหันต์ทั้งหลาย ท่านเหล่านี้ได้เคยปฏิบัติหรือเป็นผู้นำทางให้ศาสนิกชนได้ปฏิบัติตามแล้ว
แต่ในปัจจุบัน การเข้าถึงความเป็นพระอริยบุคคลหรือเข้าถึงพุทธภาวะจะเข้าถึงได้ยากยิ่ง เพราะมนุษย์ปัจจุบันยังเป็นปุถุชนอยู่ส่วนมาก จะทราบถึงได้แจ้งชัดว่า ผู้ที่เรารัก ที่เราชอบตายไป ได้รับความสมหวังอันเป็นทางที่ดีหรือไม่ รู้ได้ยาก เมื่อท่านตายแล้ว มีทางเดียวที่ถือว่าดีที่สุด คืออาศัยการบำเพ็ญกุศล หนุนส่งให้ผู้ตายได้มีความผาสุกอย่างสมบูรณ์ที่สุดเท่าที่จะทำได้ ถ้าหากมีความทุกข์ ขอให้พ้นจากทุกข์ ถ้ามีความเดือดร้อน ขอให้พ้นจากความเดือดร้อน และการทำบุญ ผู้ที่เป็นเนื้อนาบุญในพระพุทธศาสนา คือ พระภิกษุสงฆ์เท่านั้น การทำบุญโดยยึดพระภิกษุสงฆ์เป็นศูนย์กลาง เป็นแหล่งหรือเป็นฐานในการสร้างกุศล นอกจากจะทำให้บุญสำเร็จด้วยดีแล้ว ยังเป็นการทำให้บุญสำเร็จด้วยดีแล้ว ยังเป็นการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนาไปในตัวอีกด้วย หากผู้ตายมีส่วนบุญที่ตนจะได้รับทางอื่น บุญกุศลที่บุคคลได้บำเพ็ญในครั้งนี้ ผู้กระทำเหล่านั้นย่อมได้รับเป็นส่วนของตนอีกด้วย
เพื่อเป็นการแสดงออกซึ่งความกตัญญูกตเวทีแก่ท่านเหล่านั้นด้วย หากผู้ตายไม่เคยทำความดีให้แก่เรา ก็เป็นการแสดงออกถึงความกตัญญูกตเวที ต่อพระภิกษุสงฆ์ในพระพุทธศาสนา ในฐานะท่านเป็นสมมติสงฆ์ทำหน้าที่แทนพระอริยสงฆ์องค์หนึ่งในพระรัตนตรัย ที่เป็นที่พึ่งของชาวพุทธศาสนิกชน และเป็นผู้กำชะตากรรมของพระพุทธศาสนาโดยตรง ถ้าพระภิกษุสงฆ์ยังมีอยู่ตราบใด พระพุทธศาสนาก็ยังคงมีอยู่ตราบนั้น
การไปร่วมงานศพและเคารพศพ ในทางศาสนคติถือว่าเป็นการระลึกนึกถึงความดีของผู้ตาย แม้ผู้ตายเมื่อแม้เคยปกครอง เป็นผู้บังคับบัญชาเรา อาจจะไม่ชอบเรา เคยทำโทษหรือลงโทษแก่เรา การไปร่วมงานเคารพศพ ก็จัดว่าเป็นการขอขมาลาโทษหรือขออโหสิกรรมแก่กันและกัน เป็นการยึดศาสนคติดีทางพระพุทธศาสนา อันเป็นการรักษาและปฏิบัติตามหลักกรรมทางหลักกรรมทางพระพุทธศาสนาด้วย เพราะการทำกรรมในพระพุทธศาสนาจะดีหรือไม่ดี อยู่ที่เจตนาเป็นสำคัญ และจะต้องทำใน 3 ทาง คือ ทางกาย ทางวาจา และทางใจ การทำบุญตามประเพณีเกี่ยวกับการตายจึงเป็นกุศล เพราะประกอบด้วยลักษณะดังกล่าวแล้วโดยถูกต้องสมบูรณ์

อ้างอิง
ไสว เสนาราช.วิจัย,พัฒนาการด้านภูมิปัญญาและความเชื่อในพิธีกรรมเกี่ยวกับการตายของคน
จังหวัดร้อยเอ็ด,มหาวิทยาลัยมหาสารคาม,2550.
เสถียรโกเศศ.ประเพณีเนื่องในการเกิดประเพณีเนื่องในการตาย,กรุงเทพฯ:สำนักพิมพ์สมาคม
สังคมศาสตร์แห่งประเทศไทย,2505.
กรมศิลปากร. ประเพณีเกี่ยวกับชีวิต. พระนคร : การรถไฟ, 2511.
กฤษณะ เจริญพานิช. การยอมรับนวัตกรรมเตาเผาศพแบบห้องเผาไหม้คู่ของพนักงานฌาปนกิจ
ประจำสุสานในเขตเทศบาลนครเชียงใหม่. การค้นคว้าแบบอิสระ ศศ.ม. เชียงใหม่ :
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2544.
บุญมี แท่นแก้ว,ผศ.ประเพณีและพิธีกรรมพระพุทธศาสนา,กรุงเทพฯ:โอเดียนสโตร์,2547.
เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ. กระบวนทัศน์วัฒนธรรมไทย ต้นตอ เศรษฐกิจถดถอย. กรุงเทพฯ :
รุ่งศิลป์, 2541.
คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุ. วัฒนธรรมพัฒนาการทางประวัติศาสตร์เอก
ลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดมหาสารคาม. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพร้าว, 2542.
งามพิศ สัตย์สงวน. ประสบการณ์วิจัยทางมานุษยวิทยาข้ามวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ :ภาควิชาสังคม
วิทยาและมานุษยวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 2541.
จรัส พยัคฆราชศักดิ์. เอกสารประกอบการสอนไทยคดีศึกษา ศาสนาและลัทธินิยมในท้องถิ่น.
มหาสารคาม : ปรีดาการพิมพ์, 2530.
จารุวรรณ ธรรมวัตร. คติชาวบ้าน. มหาสารคาม : มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒมหาสารคาม,
2530.
ฉลาดชาย รมิตานนท์. ความเชื่อทางศาสนา พิธีกรรมความเชื่อทางวิทยาศาสตร์และภูมิปัญญา
ชาวบ้านในความเชื่อและพิธีกรรม. เชียงใหม่ : วิทยาลัยครูเชียงใหม่, 2537.
ฉวีวรรณ ประจวบเหมาะ. “แนวคิดในการศึกษาสังคมและวัฒนธรรมไทย,” ใน เอกสารการสอนชุด
วิชาสังคมและวัฒนธรรมไทย หน่วยที่ 1 – 7. นนทบุรี :มหาวิทยาลัยสุโขทัย
ธรรมาธิราช,2533.
ฉัตรทิพย์ นาถสุภา. แนวทางและวิธีวิจัยสังคมไทย. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์สร้างสรรค์, 2548.
ชยันต์ วรรธนะภูติ. การวิจัยเชิงคุณภาพเพื่องานพัฒนา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : สถาบันวิจัย
และพัฒนามหาวิทยาลัยขอนแก่น, 2537.
ชัยชนะ จิตบุฐ. การศึกษาประเพณีงานศพของชาวไทยท้องถิ่นจังหวัดตรัง. ปริญญานิพนธ์ ศศ.ม.
นิตยา บุญสิงห์. วัฒนธรรมไทย. กรุงเทพฯ : เรืองแสงการพิมพ์, 2546.
นิธิ เอียวศรีวงศ์. “ความหลากหลายของวัฒนธรรมไทย ความท้าทายใหม่,” ใน สู่ความเข้าใจ
ในวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์วัฒนธรรมแห่งชาติ, 2532.หน้า 1-9.
นิยพรรณ วรรณศิริ. มานุษยวิทยาสังคมและวัฒนธรรม. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัย
เกษตรศาสตร์, 2540.
บุญเลิศ สดสุชาติ. อนุสรณ์งานพระราชทานเพลิงศพ ดร.คำหมา แสงงาม. กรุงเทพฯ :
อมรินทร์พริ้นติ้งกรุฟ, 2533.
บุญสม ยอดมาลี. ทฤษฎีวัฒนธรรมและสังคม. มหาสารคาม : เอกสารประกอบการสอน
วิชาทฤษฎีวัฒนธรรมและสังคม, 2544.
แปลก สนธิรักษ์. พิธีกรรมและลัทธิประเพณี. พิมพ์ครั้งที่ 6. กรุงเทพฯ : ไทยวัฒนาพานิช,
2504.
พรรณวดี วศินวรรธนะ,อรศรี งามวิทยาพงศ์, “ตายดี,”สระบุรี: กลุ่มศึกษาธรรม (2548).
(บรรณาธิการ).มรณสติ: พุทธวิธีต้อนรับความตาย(พิมพ์ครั้งที่2). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มูลนิธิ
โกมล คีมทอง.
ฉลาดชาย รมิตานนท์. ผีเจ้านาย. กรุงเทพฯ: พายับ ออฟเซท พรินท์,(2527).
ธนา นิลชัยโกวิทย์,และคณะ. ทบทวนกระบวนทัศน์เรื่องความตายและมิติแห่งสุขภาวะ.กรุงเทพฯ:
สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) (2546).
ปรานี วงษ์เทศ.พิธีกรรมเกี่ยวกับการตายในประเทศไทย. เอกสารประกอบการจัดนิทรรศการ
,(2534).
ศูนย์มานุษยวิทยาสินธร มหาวิทยาลัย ศิลปากร.เรื่อง “ประเพณีเกี่ยวกับชีวิต”, กรุงเทพฯ:
อมรินทร์พริ้นติ้งกรุ๊พ จำกัด.
พระจิตติเทพ hap-67titjit@live.com

เป้าหมายสูงสุดของศาสนาคริสต์

ในการศึกษาบทนี้ เป็นการศึกษาเป้าหมายสูงสุดของศาสนาคริสต์ อันเกี่ยวข้องกับอาณาจักรของพระเจ้า และชีวิตนิรันดร์ ของคริสตชนทั้งหลาย โดยจะได้ศึกษาตามประเด็นสำคัญดังต่อไปนี้
๓.๑ กำเนิดของแผ่นดินโลก มนุษย์ และจักรวาล
๓.๒ ทฤษฎีว่าด้วยการรู้แจ้ง
๓.๓ อาณาจักรของพระเจ้า และชีวิตนิรันดร์
๓.๔ พระเจ้าได้ยกบาปของท่านแล้ว (ชีวิตนิรันดร์)

๓.๑ กำเนิดของแผ่นดินโลก มนุษย์ และจักรวาล
"แหงนหน้าขึ้นดูว่า ผู้ใดสร้างสิ่งเหล่านี้ " มนุษย์ตั้งคำถามไว้เช่นนี้อยู่แล้วเสมอ คนเรามาจากไหน? จุดเริ่มต้นของเรา คืออะไร? จักรวาลเริ่มต้นมาอย่างไร? "ใครเล่าได้ขึ้นไปยังสวรรค์และลงมา ใครเล่า ได้รวบรวมลม ไว้ในกำมือของท่าน ใครเล่า ได้เอาเครื่องแต่งกาย ห่อห้วงน้ำไว้ ใครเล่า ได้สถาปนา ที่สุดปลาย แห่งแผ่นดินโลกไว้ นามของผู้นั้น ว่ากระไร และนามบุตรชาย ของผู้นั้น ว่ากระไร ท่านจะต้องรู้เป็นแน่ " มีทฤษฏีมากมาย ที่พยายาม ตอบคำถามเหล่านี้ แต่พระคัมภีร์ สอนไว้ว่า
ในปฐมกาล "พระเจ้าทรงเนรมิตสร้าง ฟ้าและแผ่นดิน" ปฐมกาล 1:1
ข้าแต่พระเจ้า คือพระองค์เอง ผู้ได้ทรงสร้างฟ้าสวรรค์ และแผ่นดินโลก ด้วยฤทธานุภาพ ใหญ่ยิ่งของพระองค์ และด้วยพระหัตถ์ ซึ่งเหยียดออก ของพระองค์ สำหรับพระองค์ ไม่มีสิ่งใดที่ยากเกินเยเรมีย์ 32:17
สดุดี 33:6, 9 โดยพระวจนะของพระเจ้า ฟ้าสวรรค์ก็ถูกสร้างขึ้นมา กับบริวารทั้งปวง ก็ด้วยลมพระโอษฐ์ของพระองค์ ... เพราะพระองค์ตรัส มันก็เกิดขึ้นมา พระองค์ทรงบัญชา มันก็ออกมา
ฮีบรู 11:3 โดยความเชื่อนี้เอง เราจึงเข้าใจว่า พระเจ้า ได้ทรงสร้างกัลปจักรวาล ด้วยพระดำรัสของพระองค์
พระเจ้าทรงสร้างจักรวาล ด้วยอำนาจพระดำรัสสั่งของพระองค์ พระองค์ ทรงวางแผน แล้วทรงแปลง การวางแผน ให้เป็นปรากฏการณ์ ที่เป็นจริง
ปฐมกาล 1:1 - 2:3
วันที่ 1 แสงสว่างปรากฎขึ้น [1:1-5]

วันที่ 2 พระเจ้าทรงสร้างบรรยากาศ [1:6-8]
วันที่ 3 พื้นดินแยกออกจากน้ำทะเล [1:9-10] ต้นพืชขึ้นบนพื้นดิน [1:11-13]
วันที่ 4 พระเจ้าทรงสร้างดวงดาว (ดวงอาทิตย์ ดวงจันทร์...) [1:14-19]
วันที่ 5 พระเจ้าทรงสร้างปลาและนก [1:20-23]
วันที่ 6 สัตว์ใช้งาน สัตว์ป่า ตามชนิด + มนุษย์ [1:24-31]
วันที่ 7 พระเจ้าทรงพักผ่อน และทรงตั้งวันที่เจ็ด เป็นวันบริสุทธิ์ [2:1-3]
ปฐมกาล 1:26 แล้วพระเจ้าตรัสว่า "ให้เราสร้างมนุษย์ตามฉายาตามอย่างของเรา"
ฮีบรู 1:2 แต่ในวาระสุดท้ายนี้ พระองค์ได้ตรัสแก่เราทั้งหลาย ทางพระบุตร ผู้ซึ่งพระองค์ ได้ทรงตั้ง ให้เป็นผู้รับสรรพสิ่งทั้งปวง เป็นมรดก พระองค์ได้ทรงสร้าง กัลปจักรวาลโดยพระบุตร
ด้วยพระดำรัสของพระเจ้าที่ว่า "ให้เราสร้าง...." นี้ พระองค์ ทรงแสดงให้เห็นว่า พระองค์ไม่ได้กระทำการ สร้างจักรวาล โดยลำพัง แน่นอนทีเดียว ข้อสองยังบอกเราว่า พระองค์ทรงสร้างทุกสิ่ง โดยพระบุตร
โคโลสี 1:16 เพราะว่าในพระองค์สรรพสิ่งได้ถูกสร้างขึ้น ทั้งในท้องฟ้าและที่แผ่นดินโลก
ยอห์น 1:1-3,14 ในปฐมกาลพระวาทะดำรงอยู่ และพระวาทะทรงสถิตอยู่กับพระเจ้า และพระวาทะทรงเป็นพระเจ้า ในปฐมกาล พระองค์ทรงดำรงอยู่กับพระเจ้า ... พระเจ้าทรงสร้างสิ่งทั้งปวงขึ้นมา โดยพระวาทะ ในบรรดาสิ่งที่เป็นมานั้น ไม่มีสักสิ่งเดียว ที่ได้เป็นมา นอกเหนือพระวาทะ พระวาทะได้ทรงบังเกิดเป็นมนุษย์
ข้อความเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าตั้งแต่ปฐมกาล พระวาทะ คือพระเยซูคริสต์ ทรงกระทำการ ร่วมกับพระบิดา ในการสร้างโลก
สดุดี 14:1 คนโง่รำพึงอยู่ในใจของตนว่า "ไม่มีพระเจ้า"
สุภาษิต 1:7 ความยำเกรงพระเจ้า เป็นบ่อเกิดของ ความรู้
ในปี ค.ศ. 1859 ชาร์ล ดาร์วิน เป็นผู้ริเริ่มทฤษฎีวิวัฒานการ ทฤษฏีนี้ กล่าวไว้ว่า มนุษย์ไม่ได้เป็น ผลงานของพระเจ้า ในการสร้างโลก แต่เป็นผล ของการเปลี่ยนแปลงอย่างช้าๆ ซึ่งเกิดขึ้น อย่างไม่เป็นระเบียบ ใช้เวลาล้านๆ ปี ให้สิ่งมีชีวิตต่างๆ นาๆ จนในที่สุดกลายมาเป็นมนุษย์ ตามที่เห็นในทุกวันนี้
"จนถึงวันนี้ เราจะต้องยอมรับว่า การศึกษาเกี่ยวกับชีววิทยา ของชีวิตสัตว์ และพืชโบราณ ยังหาจุดเชื่อมโยง ระหว่างมนุษย์ และสัตว์ไม่ได้ " [อัลเบร์ท กูดรี]
"ข้อสมมติฐานของการสร้างโลกโดยไม่มีพระเจ้านั้น เป็นเรื่องที่คิดแล้ว เป็นไปไม่ได้ " [เวินเฮอร์ ฟอน เบราน์]
"นักวิทยาศาสตร์ ไม่อาจเจาะเข้าหา ความลึกลับของเรื่องการสร้างโลกโดยมองไม่เห็นฝีพระหัตถ์ของพระเจ้า" [โรเบิรท บอย]
"วิทยาศาสตร์ยืนยันอย่างแน่วแน่ว่า มีอำนาจของการสร้างโลก
ที่จะผลักดันให้เรา ยอมรับว่าเป็นเรื่องของความเชื่อ" [ลอร์ด เคลวิน]
"ในที่สุด คำอธิบายของการมีทุกสิ่งนั้นมาจากพระเจ้า" [อาร์โนว์ด ลูนน์]
"ตั้งแต่แรกเริ่มแล้ว ไม่เคยมีการสงสัยเรื่องทฤษฎีวิวัฒนาการ ของต้นกำเนิดของมนุษย์เท่ากับในปัจจุบัน และวงการวิทยาศาสตร์ ที่ปฏิเสธที่จะเชื่อนั้น ไม่เคยเลย ที่จะมีข้อโต้แย้งมากมายเช่นนี้" [โรเจอร์ ดู พาสเคร์]
"เราสงสัยด้วยเช่นกัน ว่าการเลือกสรรตามธรรมชาติ แม้จะใช้เวลาวิวัฒนาการ อันยาวนาน
จะสร้างอวัยวะ ที่ซับซ้อน เช่น สมอง ตา หูของสัตว์ชั้นสูงได้อย่างไร" [ยีน โรสเทนด์]
"เมื่อข้าพเจ้าคิดถึงดวงตา ข้าพเจ้าจะร้อนหนาวไปทั้งตัว" [ชาร์ล ดาร์วิน]
ชาร์ล ดาร์วิน และยีน โรสท์แอนด์ ให้ข้อสังเกตว่า ความสลับซับซ้อนของดวงตา ก็เพียงพอ ที่จะทำลายทฤษฎี วิวัฒนาการ อวัยวะที่สลับซับซ้อน และละเอียดเช่นนี้ จะเกิดขึ้นจาก ผลของการเปลี่ยนแปลง โดยบังเอิญ ในเวลาล้านๆ ปี ได้อย่างไร (ให้สังเกตภาพข้างต้นดูซิว่า ท่านมองเห็น แรงดึงของกล้ามเนื้อตานี้หรือไม่ เป็นไปไม่ได้ ที่ความบังเอิญ จะทำให้เกิดแรงดึง อย่างน่าอัศจรรย์ใจเช่นนี้) เป็นไปได้หรือ ที่เครื่องคอมพิวเตอร์ของเรา เกิดจากชิ้นส่วนต่างๆ มารวม กันโดยบังเอิญ สมองของมนุษย์นั้น ซับซ้อนอย่างน่าอัศจรรย์ใจ กว่าเครื่องคอมพิวเตอร์มาก พระคัมภีร์ มีคำอธิบาย ที่ดีที่สุด คือ พระเจ้าทรงเป็นพระผู้สร้าง สิ่งอัศจรรย์ทั้งปวงเหล่านี้
ปฐมกาล 1:26,27 แล้วพระเจ้าตรัสว่า "ให้เราสร้างมนุษย์ ตามฉายาตามอย่างของเรา ให้ครอบครองฝูงปลา ในทะเล ฝูงนกในอากาศ และฝูงสัตว์ ให้ปกครองแผ่นดินทั่วไป และสัตว์ต่างๆ ที่เลื้อยคลานบนแผ่นดิน" พระเจ้าจึงทรงสร้างมนุษย์ ขึ้นตามพระฉายาของพระองค์ ตามพระฉายาของพระเจ้านั้น พระองค์ทรงสร้างมนุษย์ ขึ้น และได้ทรงสร้าง ให้เป็นชายและหญิง
โยบ 20:4 มนุษย์ถูกวางไว้บนแผ่นดินโลก
โยบ 26:7 พระองค์ทรงคลี่อุดร ออกคลุมที่เวิ้งว้าง และแขวนโลกไว้เหนือที่ว่างเปล่า
อิสยาห์ 40:21-22 ท่านทั้งหลายไม่เคยรู้หรือ ท่านไม่เคยได้ยินหรือ ไม่มีผู้ใดบอกท่านตั้งแต่แรกแล้วหรือ ท่านไม่เข้าใจ รากฐานของแผ่นดินโลกหรือ คือพระองค์ผู้ประทับเหนือปริมณฑลของแผ่นดินโลก
ให้เราสังเกต บ่อยครั้ง จะมีการกล่าวหาว่า พระคัมภีร์ ขัดแย้งกับการเปิดเผย ของความรู้ ทางวิทยาศาสตร์ และด้วยเหตุนี้ จึงถ่วงความก้าวหน้า ของพระคัมภีร์ในการเปิดเผยความจริง ยกตัวอย่าง เรื่องของการเยาะเย้ย ที่กาลิเลโอได้รับ แม้ว่าความรู้ที่ให้นั้น ถูกต้อง แต่หากผู้นำศาสนา เข้าใจพระคัมภีร์ ได้ดีกว่านี้ พวกเขาจะไม่ปฏิเสธ คำพูดของกาลิเลโอ ความจริงแล้ว พระคัมภีร์สอนไว้แล้วว่า โลกเราลอยอยู่ในที่ว่างเปล่า เป็นปรากฎการ ที่โลกวิทยาศาสตร์ ไม่ยอมรับมาหลายศตวรรษ เป็นเวลาหลายพันปีมาแล้ว พระคัมภีร์ยืนยัน ว่าโลกกลม ถึงอย่างไรก็ตามที โลกวิทยาศาสตร์ เชื่อต่างกันเป็นเวลานาน
ปฐมกาล 1:25 พระเจ้าทรงสร้างสัตว์ป่า ตามชนิดของมัน สัตว์ใช้งานตามชนิดของมัน และสัตว์ต่างๆ ที่เลื้อยคลาน บนแผ่นดินตามชนิดของมัน
สดุดี 19:1 ฟ้าสวรรค์ประกาศพระสิริของพระเจ้า และภาคพื้นฟ้าสำแดงพระหัตถกิจของพระองค์
เรื่องของการสร้างโลกมักใช้คำว่า สร้างตามชนิดของมัน หากเป็นเรื่องจริงที่ว่า เวลาผ่านไป การเปลี่ยนแปลง จะทำให้ มีเผ่าพันธุ์ และสัตว์ต่างชนิด เกิดขึ้นใหม่ แต่ยังไม่พบเลยว่า มีสายพันธ์ใหม่ใด ที่เกิดขึ้นจากสายพันธุ์ ที่แตกต่างกัน (ตัวอย่างเช่น สุนัขเกิดลูกแมว) การไม่เปลี่ยนแปลง จากชั่วอายุหนึ่ง ไปยังอีกชั่วอายุหนึ่งนั้น ได้อธิบายให้เห็นแล้ว ในพระคัมภีร์
เพื่อนคนหนึ่งของโคเปอร์นิคัส ซึ่งเป็นนักดาราศาสตร์ชื่อดังคนหนึ่ง พูดว่า ระบบสุริยจักร เกิดขึ้นโดยบังเอิญ โคเปอร์นิคัส จึงสร้างหุ่นจำลองขนาดเล็ก ของระบบสุริยจักรวาล เพื่อนคนนี้ประหลาดใจ กับความงดงาม ของหุ่นจำลองนี้ จึงถามว่าใครสร้าง โคเปอร์นิคัสตอบว่า มันเกิดขึ้นโดยบังเอิญ เมื่อเห็นว่า เพื่อนคนนี้ มองด้วยความสงสัย เขาจึงพูดต่อว่า คุณไม่เชื่อว่าหุ่นจำลองนี้ เกิดขึ้นโดยบังเอิญ แต่สำหรับ ระบบสุริยจักรวาลแล้ว คุณเชื่อเช่นนี้
โยบ 12:7-9 "แต่ขอถามสัตว์เดียรัจฉาน และมันจะสอนท่าน ถามนกในอากาศดู และมันจะบอกท่าน หรือพูดกับแผ่นดินโลก และมันจะสอนท่าน และถามปลาทะเล มันจะประกาศแก่ท่าน ในสิ่งเหล่านี้ มีสิ่งใดที่ไม่ทราบว่า พระหัตถ์ของพระเจ้า ทรงกระทำให้เป็นไปอย่างนั้น"
สดุดี 139:14 ข้าพระองค์โมทนาพระคุณพระองค์เพราะพระองค์ทรงกระทำ ให้ข้าพระองค์ แปลกประหลาดอย่างน่ากลัว พระราชกิจของพระองค์ อัศจรรย์ ข้าพระองค์ โมทนาพระคุณ
สัญชาตญาณของสัตว์ที่แปลกประหลาดใจ การบินเหินไปอย่างสวยงามของนก ผลงานสร้าง รังผึ้ง ที่สมบูรณ์แบบ หากเรายิ่งศึกษา เรื่องของธรรมชาติแล้ว เราก็จะยิ่งมองเห็น พระหัตถกิจ อันแสนประเสริฐ ของพระเจ้าได้ โรเจอร์ เบคอนเคยเขียนไว้ว่า "ความรู้เรื่องวิทยาศาสตร์เพียงเล็ก จะนำเราให้ออกห่างพระเจ้า แต่ความรู้มากมาย จะนำเรากลับมาหาพระองค์ "
ความซับซ้อนของร่างกายมนุษย์ที่พบขึ้นใหม่ๆ ทำให้นักวิทยาศาสตร์ อัศจรรย์ใจ ความบังเอิญ จะทำให้เกิดมนุษย์ ที่มีเหตุมีผล คิดได้ วินิจฉัยได้ และรักได้หรือ เคยมีคนกล่าวไว้ว่า หากจะเชื่อ ทฤษฏีของ วิวัฒนาการแล้ว จะต้องใช้ ความเชื่อ มากกว่าที่จะเชื่อ เรื่องพระเจ้าสร้างโลก
2 เปโตร 3:3,5 จงรู้ข้อนี้ก่อน คือ ในกาลสุดท้าย คนที่ชอบเยาะเย้ยจะเกิดขึ้น และประพฤติ ตามใจปรารถนาของตน เพราะว่าเขา แกล้งลืมข้อนี้เสีย คือโดยพระวจนะของพระเจ้า ฟ้าสวรรค์ ได้อุบัติขึ้น ตั้งแต่โบราณ และแผ่นดินโลก จึงได้เกิดขึ้น จากน้ำ และมีน้ำล้อมรอบทุกด้าน
โรม 1:18,19 เพราะว่าพระเจ้า ทรงสำแดงพระพิโรธของพระองค์จากสวรรค์ ต่อความหมิ่นประมาทพระองค์ และความชั่วร้าย ทั้งมวล ของมนุษย์ ที่เอาความชั่วร้ายนั้น บีบคั้นความจริง เหตุว่า เท่าที่จะรู้จักพระเจ้าได้ ก็แจ้งอยู่กับใจเขาทั้งหลาย เพราะว่าพระเจ้าได้ทรงโปรดสำแดงแก่เขาแล้ว
เป็นคำพยากรณ์ ที่เปโตรบอกไว้แล้ว เมื่อสองพันปีก่อน ว่ามีคนจะเยาะเย้ย เรื่องของพระเจ้าสร้างโลก คนนับล้าน ต้องการเชื่อว่ามนุษย์ เป็นสัตว์ชั้นสูง มากกว่าที่จะเชื่อว่า เป็นผลงานชิ้นเอก ของการทรงสร้างของพระเจ้า และเชื่อว่า จักรวาล มาจาก การรวมตัวโดยบังเอิญ และไม่ใช่พระเจ้ายิ่งใหญ่ เป็นผู้ทรงสร้าง เป็นเรื่องแปลกใช่ไหม พระคัมภีร์ เตือนผู้ที่ปฏิเสธ ที่จะยอมรับพระเจ้า เป็นพระผู้สร้าง แม้ว่าจะมีหลักฐานมากมาย ของการทรงสร้างของพระองค์
โรม 1:20-22 ตั้งแต่เริ่มสร้างโลกมาแล้ว สภาพที่ไม่ปรากฏของพระเจ้านั้น คือฤทธานุภาพอันถาวร และเทวสภาพของพระองค์ ก็ได้ปรากฏชัด ในสรรพสิ่งที่พระองค์ได้ทรงสร้าง ฉะนั้นเขาทั้งหลาย จึงไม่มีข้อแก้ตัวเลย เพราะถึงแม้ว่า เขาทั้งหลาย ได้รู้จักพระเจ้าแล้ว เขาก็มิได้ถวายพระเกียรติ แด่พระองค์ ให้สมกับที่ทรงเป็นพระเจ้า หรือหาได้ขอบพระคุณไม่ แต่เขากลับคิด ในสิ่งที่ไม่เป็นสาระ และจิตใจโง่เขลาของเขา ก็มืดมัวไป เขาอ้างตัวว่าเป็นคนมีปัญญา เขาจึงกลายเป็นคนโง่เขลาไป
กิจการฯ 14:15-17 (เรา) มากล่าวข่าวประเสริฐ ให้ท่านกลับจากสิ่งไร้ประโยชน์ เหล่านี้ ให้ท่านมาหาพระเจ้า ผู้ทรงพระชนม์ ผู้ได้ทรงสร้าง ฟ้าสวรรค์และแผ่นดินโลก และทะเลและสิ่งสารพัด ซึ่งมีอยู่ในที่เหล่านั้น ในกาลก่อน พระองค์ได้ทรงยอม ให้บรรดาประชาชาติ ประพฤติตามชอบใจ แต่พระองค์มิได้ทรงให้ขาดพยาน
พระเจ้าไม่เคยหยุดที่จะให้หลักฐานถึงเรื่องที่ว่ามีพระเจ้า แต่หลักฐานดีที่สุด ที่พระองค์ทรงประทานให้เรานั้น มาจาก พระโอษฐ์ พระเยซูพระบุตรของพระเจ้า พระเยซูทรงสอน ถึงเรื่องจุดเริ่มต้น ของจักรวาลไว้อย่างไร "พระเยซูตรัสว่า 'พระวจนะของพระองค์เป็นความจริง' " [ยอห์น 17:17] พระคำของพระเยซูนั้น ให้เหตุผลที่หนักแน่นที่สุด ตลอดเวลา ที่พระองค์ทรงอยู่ในโลกนี้ พระองค์ทรงประทับตรา อำนาจของพระองค์ ด้วยเรื่องของการสร้างโลก ตามที่บันทึกไว้ ในหนังสือปฐมกาล คำถามตรงไปตรงมาคือ เราจะเชื่อใครดี พระเยซูหรือนักวิวัฒนาการ? "(พระเยซูตรัสว่า) 'แต่ตั้งแต่เดิม สร้างโลก พระเจ้า ได้ทรงสร้างมนุษย์ ให้เป็นชายและหญิง "
โยบ 38:4 เมื่อเราวางรากฐานของแผ่นดินโลกนั้น เจ้าอยู่ที่ไหน ถ้าเจ้ามีความเข้าใจก็บอกเรามา
โยบ 42:3 โยบตอบว่า "ข้าพระองค์จึงกล่าวถึงสิ่งที่ ข้าพระองค์ไม่เข้าใจ สิ่งที่ประหลาด เกินแก่ข้าพระองค์ ซึ่งข้าพระองค์ไม่ทราบ"
พระเจ้าทรงเชิญท่าน ให้แสวงหาจุดเริ่มต้นของจักรวาล ด้วยความถ่อมใจ ขอให้เราทำตามโยบ และมีท่าทีของความ ถ่อมใจ ยอมรับ ขีดจำกัดของเรา และความยิ่งใหญ่ของพระเจ้า ในขณะที่เรา ดำเนินชีวิตอยู่ ในยุคสุดท้ายของโลก ให้เราทิ้ง ทฤษฏีของมนุษย์ไปเสีย และกลับมาหาพระเจ้า พระผู้สร้างองค์เดียวของเรา
วิวรณ์ 14:6,7 แล้วข้าพเจ้า ได้เห็นทูตสวรรค์อีกองค์หนึ่ง เหาะไปในท้องฟ้า เพื่อประกาศข่าวประเสริฐ อันเป็นอมตะ แก่ชนชาวโลกทั้งปวง ทุกเผ่าพันธุ์ ทุกชาติ ทุกภาษา ท่านประกาศ ด้วยเสียงอันดังว่า "จงยำเกรงพระเจ้า และถวายพระเกียรติ แด่พระองค์ เพราะถึงเวลา ที่พระองค์จะทรงพิพากษาแล้ว และจงนมัสการพระองค์ ผู้ได้ทรงสร้างฟ้าสวรรค์ แผ่นดินโลก ทะเล และบ่อน้ำพุทั้งหลาย"

๓.๒ ทฤษฎีว่าด้วยการรู้แจ้ง
เดิมทีท่านเคยเห็นด้วยกับหลักคิดที่เชื่อในความสงสัย ที่กล่าวว่า “ไม่มีความจริงใด ๆ ที่มนุษย์จะสามารถรับรู้เข้าใจได้ –no truth can be comprehended by man” แต่หลังจากที่ท่านกลับใจรับศรัทธาศาสนาคริสต์แล้ว ท่านได้แสดงหลักการที่พิสูจน์ให้เห็นว่า ปัญญาของมนุษย์ที่ทรงเหตุทรงผลสามารถรับรู้และเข้าใจความจริงต่าง ๆ ได้ เพียงแต่ว่าเขาจะรับรู้ความจริงแต่ละแบบด้วยวิธีการใด (know how) ทั้งนี้เพราะ ความรู้มีอยู่มากมายหลากหลาย สิ่งหนึ่งที่เราจะรู้ได้อย่างแน่นอนที่สุดคือ หลักแห่งความแย้งกัน (the principle of contradiction) กล่าวคือ เรารู้ว่า สิ่ง ๆ หนึ่ง สามารถมีอยู่และเป็นอยู่หรือไม่มีอยู่และเป็นอยู่ก็ได้ในเวลาเดียวกัน จากจุดนี้เราจึงรู้ว่า มีทั้งโลกหนึ่งและหลาย ๆ โลก (that there is either one world or many worlds) ถ้าโลกมีจำนวนหนึ่ง ก็เป็นโลกที่มีความจำกัด (finite) และถ้าโลกมีจำนวนหลากหลายก็เป็นโลกที่ไร้ความจำกัด (infinite) สิ่งที่เรารับรู้อยู่ ณ เวลานี้ จึงมีทางเลือกในการรับรู้ได้อีกหลายทาง จิตสามารถรับรู้ความจริงได้แน่นอนก็เพราะว่าจิตสามารถรับรู้ในเอกภาพของความจริง และจิตรับรู้ความจริงได้จากการมีความรู้ในสัมพันธภาพระหว่างสิ่งทั้งหลายนั่นเอง
ความรู้กับเพทนาการ (knowledge and sensation) เมื่อคนเรารับกระทบทางผัสสะกับวัตถุต่าง ๆ เขาจะได้รับความรู้บางอย่างที่เป็นผลจากการรับกระทบทางผัสสะนั้น ในทัศนะของท่านออกุสตินแล้ว ความรู้ทางผัสสะ (sense knowledge) เป็นความรู้ระดับต่ำที่สุด แต่ผัสสะเวทนาก็ให้ความรู้ชนิดหนึ่งแก่เรา อย่างน้อยก็เป็นความรู้ที่แน่ชัดจำนวนหนึ่ง การรับรู้ทางผัสสะเวทนา ให้ความแน่นอน 2 อย่างได้แก่ อย่างแรก ผัสสะเวทนา เป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงได้ และอย่างที่สองอวัยวะรับรู้ทางผัสสะเวทนาเปลี่ยนแปลงได้ ด้วยเหตุนี้ ทำให้การรับรู้ทางผัสสะเวทนามีความหลากหลายไปเรื่อย ๆ ตามกาละและบุคคลแต่ละคน อะไรเกิดขึ้น เมื่อเรารับกระทบผัสสะกับสิ่งต่าง ๆ? ท่านออกุสติน ตอบปัญหาข้อนี้โดยใช้หลักปรัชญาแนวเพลโตที่ว่า สิ่งที่เกิดขึ้นคือมนุษย์จะเกิดสภาวะความเป็นเอกภาพเดียวของร่างกายกับจิตวิญญาณ ท่านออกุสตินยังอธิบายต่อไปอีกว่า ร่างกาย เป็นเสมือนคุกของวิญญาณ แต่ท่านได้แย้งเพลโตในประเด็นที่ว่า ความรู้ไม่ได้เป็นผลมาจากกิจกรรมของการระลึกความทรงจำ (Recollection) แต่ ความรู้เป็นผลมาจากกิจกรรมของจิตวิญญาณ
กิจกรรมทางผัสสะของมนุษย์มีองค์ประกอบอยู่ 4 ประการ ได้แก่ (1) วัตถุที่รับกระทบ (2) อวัยวะที่เป็นที่ตั้งของการรับผัสสะ (3) กิจกรรมของจิตใจ การมีจินตภาพของวัตถุนั้น และ (4) สิ่งที่เป็นอสภาวะของวัตถุนั้น เช่น ความงาม (beauty) เป็นอสภาวะของวัตถุที่จิตใช้ตัดสินพิจารณาเกี่ยวกับสิ่งที่รับกระทบทางผัสสะเวทนา ความรู้จึงพัฒนามาจากความรู้ทางผัสสะเวทนา ที่เป็นการรับรู้จากระดับต่ำไปสู่การรับรู้ความจริงสากลในระดับที่สูงขึ้น และความรู้ในระดับที่สูงที่สุดคือ ความรู้ในพระเจ้า
หลักว่าด้วยการรู้แจ้ง (The Doctrine of Illumination) เริ่มจากทฤษฎีความรู้ที่ว่าด้วยความสัมพันธ์ ระหว่างการรับรู้ทางผัสสะเวทนา กับความรู้ ก็มาถึงประเด็นปัญหาที่ว่า จิตรู้ความจริง หรือ จิตมีความรู้ได้อย่างไร? ดังที่กล่าวมาแล้วว่า ท่านออกุสติน ปฏิเสธเรื่องการระลึกความทรงจำและเรื่องความคิดที่ติดตัวมาแต่กำเนิด (innate ideas) ท่านได้ให้ความสนใจเกี่ยวกับ “หลักคิดว่าด้วยการกระบวนการคิดนามธรรม-the notion of abstraction” ที่เริ่มจากเมื่อดวงตาแลเห็นวัตถุต่าง ๆ จนกระทั่งไปสู่การรับรู้ของจิตที่เป็นการรับรู้ความเป็นจริงทางปัญญา (intelligible reality) จิตมนุษย์รับรู้ความจริงทางปัญญา ได้ด้วย แสงสว่างแห่งความรู้แจ้ง เมื่อจิตได้รับแสงสว่างแห่งการรู้แจ้ง จิตจะเห็นความจริงต่าง ๆ ได้โดยไม่ต้องอาศัยแสงสว่างจากดวงอาทิตย์เลย แสงสว่างแห่งความรู้แจ้งนี้ เป็นแสงสว่างแห่งเหตุผลนิรันดร์ เป็นแสงสว่างชนิดที่ไม่สามารถอธิบายออกมาเป็นคำพูดได้ แสงสว่างแห่งความรู้แจ้งนี้ได้รับมาจาก พระผู้เป็นเจ้า เป็นแสงศักดิ์สิทธิ์ (the divine light) หรือ แสงธรรมที่ส่องสว่างกลางดวงจิตวิญญาณ ทำให้จิตเกิดความรู้แจ้งทางปัญญา

3.2.1 หลักแห่งพระผู้เป็นเจ้า
นักบุญออกุสติน มีหลักแนวคิดเกี่ยวกับพระผู้เป็นเจ้า ท่านไม่ได้สนใจในเรื่องการมีอยู่ของพระผู้เป็นเจ้า (the existence of God) แต่สนใจเกี่ยวกับการแสวงหาภูมิปัญญา (wisdom) และความสงบแห่งดวงจิต (peace of mind) นั่นคือ ท่านได้พบว่า ประสบการณ์ที่ได้รับจากการแสวงหาความรู้และความจริงนิรันดร์ ได้ให้ความสงบอย่างลึกซึ้งแก่จิต ในขณะที่ประสบการณ์ที่ได้รับจากความพึงพอใจทางผัสสะเวทนาเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา ความรู้แท้ กับความรู้ในพระผู้เป็นเจ้าจึงเป็นหนึ่งเดียวกัน (God is truth.) หรืออีกนัยหนึ่ง พระผู้เป็นเจ้าทรงสถิตอยู่ในมนุษย์ พระผู้เป็นเจ้าทรงเป็นนิรันดร์ พระองค์ย่อมยกมนุษย์ขึ้นสู่ความหลุดพ้นได้เช่นกัน ดังที่พระผู้เป็นเจ้าได้เคยตอบคำถามของท่านโมเสสผู้นำชาวยิวให้หลุดพ้นจากความเป็นทาสที่อิยิปต์ ที่ถามพระเจ้าว่า “พระผู้เป็นเจ้าคือใคร?” แล้วพระผู้เป็นเจ้าทรงตรัสตอบท่านโมเสส ด้วยพระกระแสความว่า “..เป็นอย่างที่….เป็นอยู่” (I AM that I AM.) ซึ่งท่านออกุสตินอธิบายความหมายนี้ว่า พระผู้เป็นเจ้าทรงเป็นสภาวะของพระองค์เอง (God is being itself.) พระองค์จึงทรงเป็นความ บริบูรณ์ (God is perfect being.) ทรงสูงสุด (the highest being) ทรงเป็นนิรันดร์ (eternal being) สรรพสิ่งทั้งหลายที่ปรากฏอยู่ในโลกนี้จึงเป็นสิ่งที่สะท้อนให้เห็นถึงความดำรงอยู่และพระราชภารกิจของพระผู้เป็นเจ้าว่าพระองค์ทรงเป็นต้นกำเนิดของสรรพสิ่ง (God is the source of all being.)
1) พระผู้เป็นเจ้าทรงเป็นที่มาแห่งความรู้แจ้งของจิตวิญญาณ (the enlightenment for the mind) และทรงเป็นต้นกำเนิดของพลังเจตจำนงที่แน่วแน่ ยิ่งไปกว่านั้นความรู้ต่าง ๆ เกิดขึ้นได้เพราะพระผู้เป็นเจ้าทรงเป็นหลักมาตรฐานของความรู้ทั้งหลายทั้งปวง (God is the standard for truth.) ทั้งนี้เพราะ มีสัมพันธภาพระหว่างพระผู้เป็นเจ้ากับโลกนี้ การที่รู้จักสิ่งหนึ่งย่อมนำไปสู่การรู้จักอีกสิ่งหนึ่งด้วย (to know one is to know something of the other) ด้วยเหตุนี้ท่านออกุสติน จึงได้ยืนยันว่า ถ้าบุคคลใดมีความรู้เกี่ยวกับพระผู้เป็นเจ้าแล้ว เขาก็ย่อมที่จะมีความรู้และความเข้าใจในความจริงแท้เกี่ยวกับธรรมชาติของโลกและธรรมชาติของมนุษย์ และจุดมุ่งหมายที่แท้จริงของชีวิตมนุษย์ได้เช่นกัน นั่นคือ การนำไปสู่คำอธิบายที่ยืนยันในหลักตรีเอกานุภาพ (the evidences of the Trinity) พระบิดา พระวจนะ และพระจิตเป็นหนึ่งเดียวกัน
2) หลักแห่งการนิรมิตจากความว่างเปล่า (Creatio Ex Nihilo) เป็นหลักการที่ท่านออกุสติน ใช้อธิบายการนิรมิตรังสรรค์ของพระผู้เป็นเจ้าว่า พระองค์ทรงสร้างสิ่งทั้งหลายมาจากความว่างเปล่า (God created all thing ex nihilo, out of nothing.) ซึ่งแนวคิดตรงจุดนี้แตกต่างจากทฤษฎีแบบของเพลโตที่อธิบายว่า สรรพสิ่งทั้งหลายในโลกสร้างขึ้นมาจากแบบ ตามหลักปรัชญาศาสนาของท่านออกุสติน สิ่งที่มาจากพระผู้เป็นเจ้าล้วนเป็นผลผลิตแห่งความดี ไม่มีสิ่งใดเลยที่มาจากความชั่วร้าย นั่นย่อมหมายความว่า ความดี คือ รากฐานของการนิรมิตของพระผู้เป็นเจ้าโลกถูกสร้างขึ้นมากบนรากฐานของความดี ท่านได้ใช้แนวคิดนี้โต้แย้งแนวคิดทวินิยมของนักคิดกลุ่มมานิเชียน ทั้งนี้เพราะพระผู้เป็นเจ้าทรงกระทำด้วยหลักแห่งเหตุผล (The Rationes Seminales) ซึ่งเป็นหน่อเชื้อการเกิดขึ้นของสรรพสิ่ง ที่มีระบบ ระเบียบ กฎแห่งความเป็นไปในตนเอง โดยมีอำนาจที่มองไม่เห็นและเป็นต้นเหตุกำกับอยู่ พระจิตของพระผู้เป็นเจ้าคือ ที่มาของหลักแห่งเหตุผลของสรรพสิ่ง หลักการนี้จะเห็นได้อย่างชัดเจนในพระคัมภีร์ไบเบิล เล่มปฐมกาล (Genesis) ที่บันทึกเหตุการณ์ในครั้งที่พระผู้เป็นเจ้าทรงนิรมิตสร้างโลกและสรรพสิ่งอย่างเป็นระเบียบขั้นตอนของวิวัฒนาการของชีวิต
๓.๓ อาณาจักรของพระเจ้า และชีวิตนิรันดร์
"ข่าวประเสริฐเรื่องแผ่นดินของพระเจ้า จะได้ประกาศไปทั่วโลก ให้เป็นคำพยานแก่บรรดาประชาชาติ แล้วที่สุดปลายจะมาถึง" [มัทธิว 24:14]
หลายยุคสมัยมาแล้ว ที่มนุษย์พยายามจะไปสวรรค์ ด้วยวิธีต่างๆ มากมาย ไม่ว่าจะเป็นการทำบุญ รักษาศีล ฯลฯ แต่ความจริงย่อมมีหนึ่งเดียว สวรรค์มิอาจมีได้ตามความเชื่อ ของตามแต่ละศาสนา เช่น ตำนานกรีก เชื่อว่ามีสวรรค์ หลายแห่ง และมีเทพครองสวรรค์หลายองค์, อียิปต์ เชื่อว่าวิญญาณจะกลับเข้าสู่ร่างภายหลัง แท้จริงแล้ว ศาสนา ไม่ช่วยให้คุณขึ้นสวรรค์ และสวรรค์ ต้องถูกกำหนดไว้แห่งเดียวเท่านั้น มนุษย์ที่จะไปได้ ต้องรู้จักเจ้าของสวรรค์ และทำตามวิธีที่เจ้าของได้กำหนด คำถามคือ ใครคือเจ้าของสวรรค์ที่แท้จริง? และวิธีการนั้นเป็นอย่างไร?
เรื่องราวของแผ่นดินของพระเจ้า หรือ แผ่นดินสวรรค์ เป็นเรื่องที่ถูกกล่าวถึงมากที่สุด ในภาคพันธสัญญาใหม่ และปรากฎในพระกิตติคุณทั้ง 4 เล่ม โดยมักจะเปรียบเทียบแผ่นดินสวรรค์เป็นคำอุปมา พระเยซูคริสต์เริ่มต้น พระราชกิจของพระเจ้า ด้วยการประกาศหลักการ ของอาณาจักรแผ่นดินสวรรค์ (มัทธิว 4:17; ลูกา 4:43; ยอห์น 6:39-40) พระเจ้าให้มนุษย์ อาศัยอยู่ในโลกนี้ เพียงชั่วคราว แต่อาณาจักรนิรันดร์ ซึ่งเป็นพระประสงค์สูงสุด ของพระเจ้า สำหรับมนุษย์นั้น เป็นแผ่นดินหลังจากโลกใบนี้ คือ แผ่นดินที่ไม่มีวันสิ้นสุดอีกต่อไป
พระเยซูตรัสตอบว่า "ราชอำนาจของเรามิได้เป็นของโลกนี้ ถ้าราชอำนาจของเรามาจากโลกนี้ คนของเราก็คงจะได้ต่อสู้ไม่ให้เราตกอยู่ในเงื้อมมือของพวกยิว แต่ราชอำนาจของเรา มิได้มาจากโลกนี้" [ยอห์น 18:36]
แต่ท่านทั้งหลายจงแสวงหาแผ่นดินของพระเจ้า แล้วพระองค์จะทรงเพิ่มเติมสิ่งเหล่านี้ให้ [ลูกา 12:31]
ด้วยเหตุนี้ พระเยซู จึงสอนให้เราไม่ยึดติด กับสิ่งยั่วยวนที่เป็นของโลกนี้ เพราะวันหนึ่งจะสูญสลายไป แต่ผู้ที่ได้ ครองร่วมกับพระองค์ จะอยู่ในอาณาจักรที่มั่นคง ไม่มีวันสูญสิ้น ... ก่อนจะอ่านหลักการเกี่ยวกับอาณาจักร เราขอให้ คุณเปิดใจ และอธิษฐานต่อพระเจ้า เพื่อทรงสำแดงความเข้าใจ ผ่านวิญญาณของคุณ เพราะนี่เป็นเรื่องสำคัญยิ่ง ที่จะส่งผลต่อชีวิตคุณตลอดไป พระเจ้าสร้างคุณมา ตามพระประสงค์ของพระองค์ ไม่ใช่เพื่อโลกนี้ แต่เป็นโลกหน้า
และทูตสวรรค์องค์ที่เจ็ดก็เป่าแตรขึ้น และมีเสียงหลายๆ เสียง กล่าวขึ้นดังๆ ในสวรรค์ว่า
"ราชอาณาจักรแห่งพิภพนี้ ได้กลับเป็นราชอาณาจักร ขององค์พระผู้เป็นเจ้าของเรา และเป็นของพระคริสต์ของพระองค์ และพระองค์จะทรงครอบครอง ตลอดไปเป็นนิตย์ " [วิวรณ์ 11:15]
ในพระคัมภีร์เดิม ไม่มีการเปิดเผยถึงแผ่นดินสวรรค์ และผู้คน ก็ไม่ทราบแน่ชัดเกี่ยวกับ ชีวิตหลังความตาย แต่ดาวิดได้พูดถึงลักษณะของอาณาจักรพระเจ้าไว้ ในสุดดี 145:13 โดยพระเจ้าได้วางแผน กำหนดให้มนุษย์คู่แรก ขยายอาณาจักรพระเจ้าออกไป (ปฐมกาล 1:26-28) แต่เมื่อมีความบาปเกิดขึ้น พระเจ้าจึงได้ ดำเนินแผนการณ์ ช่วยกู้ ให้มนุษย์คืนดีกับพระองค์ผ่านผู้หญิง (ปฐมกาล 3:15) โดยเลือกชนชาติอิสราเอล สืบทอดแผนนี้ต่อไป
"ขโมยนั้นย่อมมาเพื่อจะลักและฆ่าและทำลายเสีย เราได้มาเพื่อเขาทั้งหลายจะได้ชีวิต และจะได้อย่างครบบริบูรณ์" [มัทธิว 13:11]
จากข้อพระคำ ทำให้เห็นว่า ซาตาน พยายามขัดขวางมนุษย์ ที่จะเข้าสู่อาณาจักรของพระเจ้า ไม่ว่าจะเป็น การล่อลวงให้ไหว้รูปถือผี ก้มกราบรูปเคารพแทนพระเจ้า และดำเนินการอธรรมต่างๆ ซึ่งขัดกับความ ชอบธรรม และ บริสุทธิ์ของพระองค์ แต่โดยพระเยซู ผู้สละพระชนม์เพื่อมนุษย์ พระองค์ได้รับโทษของความบาป คือ ความตาย แทนมนุษย์ด้วยความรัก พระเยซูคริสต์ ได้หลั่งเลือดและพลีชีพบนไม้กางเขน เพื่อแบกรับบาปผิดทั้งปวง
การที่พระเยซูประกาศ "แผ่นดินสวรรค์มาใกล้แล้ว" หมายถึง มาแล้ว (เหมือนตอนยูดาส เข้ามาใกล้พระเยซู) แต่ไม่ได้มาในรูปแบบที่มองเห็นได้ (ลูกา 17:20-21; 19:11; ยอห์น 11:11-13) ชาวอิสราเอล เข้าใจว่าจะมาทันที เมื่อไม่มา จึงเปลี่ยนมาเรียกร้องให้ตรึงพระเยซูที่กางเขน แผ่นดินพระเจ้าจึงถูกยกให้กับชาวต่างชาติ (มัทธิว 21:43) ผ่านทางคริสตจักรสากล ที่มีทุกชนชาติ ทุกภาษาในหนึ่งเดียว
พระองค์สอนว่า "อาณาจักรของพระเจ้าอยู่ภายในท่าน" หมายถึง ขอบเขตแห่งการปกครองของพระเจ้า ที่อยู่ในโลกนี้ เป็นบริเวณที่มีผู้ยอมรับการปกครอง ของผู้ที่รักพระเจ้า บังเกิดเข้าสู่อาณาจักร จึงเป็นสิ่ง ล้ำลึก (เอเฟซัส 1:9-10; 3:8-11) โดยปัจจุบันนี้ อาณาจักร เป็นส่วนถูกตั้งขึ้นแล้วทางวิญญาณ แต่ยังมองไม่เห็นในโลกนี้ ส่วนอาณาจักร ที่มองเห็นได้ อยู่ในสวรรค์ ซึ่งไม่ใช่บนท้องฟ้า แต่เป็นที่ประทับพระเจ้า และพระองค์กำลังคอยเวลา ที่จะกลับมา ตั้งอาณาจักรที่มองเห็นได้ถาวรบนโลก
“เราจะมอบลูกกุญแจแผ่นดินสวรรค์ให้ไว้แก่ท่าน ท่านจะกล่าวห้ามสิ่งใดในโลก สิ่งนั้นก็จะถูกกล่าวห้ามในสวรรค์ เมื่อท่านจะกล่าวอนุญาตสิ่งใดในโลก สิ่งนั้นจะกล่าวอนุญาตในสวรรค์ด้วย” [มัทธิว 16:19]
พระเยซูเปิดเผยว่า "บนศิลานี้เราจะสร้างคริสตจักรของเรา" (มัทธิว 16:18) เป็นข้อบ่งชี้ว่า คริสตจักร จะเริ่มขึ้นจากพระคริสต์ ซึ่งเป็นศิลามุมเอกก้อนนั้น ซึ่งคริสตจักรได้ถูกสร้างขึ้น จะต้องมีหินก้อนเล็กๆ อีกหลายก้อน (เช่นคนอย่างเปโตร) ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการวางรากฐาน โดยมีข้อสังเกตุคือ "พลังแห่งความตาย จะมีชัย เหนือคริสตจักรไม่ได้" หมายถึง คริสตจักรจะมีศัตรูต่อสู้ แต่ศัตรูไม่อาจเอาชนะได้ และ พระเยซูสัญญา "จะให้กุญแจแก่คริสตจักร" เพื่อเข้าสู่อาณาจักรของพระองค์
ฤทธิ์อำนาจนี้ ถูกปลดปล่อยในกิจการบทที่ 2 เมื่อผู้เชื่อทั้งหลาย ได้รับพระวิญญาณบริสุทธิ์ (* กิจการ 1:8 *) กุญแจนี้คือ พลังอำนาจที่จะผูกมัด (กล่าวห้าม) และปลดปล่อย (อนุญาต) พันธนาการฝ่ายวิญญาณให้เป็นอิสระ ซึ่งจะเป็นกุญแจไปสู่ชัยชนะ โดยมีพระเยซูเป็นศรีษะคริสตจักร เป็นกษัตริย์เหนืออาณาจักรของพระเจ้า และเราต้อง บังเกิดใหม่ โดยการสำนึกบาป พระเยซูตรัสว่า "จงกลับใจเสียใหม่ เพราะว่าแผ่นดินสวรรค์มาใกล้แล้ว"
จงเข้าไปทางประตูแคบ เพราะว่าประตูใหญ่ และทางกว้าง ซึ่งนำไปถึงความพินาศ และคนที่เข้าไปทางนั้นมีมาก เพราะว่าประตู ซึ่งนำไปถึงชีวิตนั้น ก็คับและทางก็แคบ ผู้ที่หาพบก็มีน้อย [มัทธิว 7:13-14]
“มีหนทางเดียวที่จะเข้าสู่อาณาจักรได้ คือ ทางพระเยซูคริสต์ ถ้าเราไม่เข้าไปเสียเดี๋ยวนี้ วันหนึ่งประตูจะถูกปิด ขณะนี้ เรายังมีเวลากลับใจจากบาป แต่วันที่พระเจ้าพิพากษา ก็สาย เกินไป และเมื่อเราได้รับสิทธิ เข้าไปแล้ว ต้องพัฒนาชีวิตให้เหมาะสมกับอาณาจักรนั้นด้วย มิใช่ทุกคนที่เรียกเราว่า 'พระองค์เจ้าข้า พระองค์เจ้าข้า' จะได้เข้าในแผ่นดินสวรรค์ แต่ผู้ที่ปฏิบัติตามพระทัยพระบิดาของเรา ผู้ทรงสถิตในสวรรค์จึงจะเข้าได้” [มัทธิว 13:11]
ในปัจจุบัน มีคนอ้างตัวว่าอยู่ฝ่ายพระเจ้า แต่ยังมีชีวิตอยู่ในบาป แต่เมื่อถึงวันพิพากษา พระเจ้าจะให้ทูตสวรรค์ แยกคนเลวออกทิ้งในไฟนรก เหมือนแยกข้าวละมาน (มัทธิว 13:38-43) คัดแต่ปลาดีใส่ตระกร้า (มัทธิว 13:47-50) ก่อนตั้งราชอาณาจักรสุดท้าย พระเจ้าจะทรงพิพากษา คนทั้งหมด ทั้งผู้มีชีวิตและผู้ที่ตายไปแล้ว เมื่อพระเยซูเสด็จกลับมา (2 ทิโมธี 4:1)
"เรากล่าวความจริงแก่ท่านทั้งหลายว่า ในพวกท่านที่ยืนอยู่ที่นี่ มีบางคนที่ยังจะไม่รู้รสความตายจนกว่าจะได้เห็นแผ่นดินของพระเจ้า มาด้วยฤทธานุภาพ" [มาระโก 9:1]

๓.๓.๑ วัฒนธรรมที่ตรงกันข้ามของอาณาจักร
1. คนยากจน (บกพร่อง) เป็นคนมั่งมี ผู้สำนึกว่า ไม่มีความสามารถ หรือแก้ไขปัญหาเองไม่ได้ ทำให้ตนเองรอด ได้รับพระพร (มัทธิว 5:3) โลกให้เกียรติผู้มั่งมีวัตถุ แต่พระเจ้า เลือกผู้ยากจน และให้ร่ำรวยในความเชื่อ (ยากอบ 2:5; ลูกา 6:20,24)
2. ความเศร้าโศกนำความชื่นชมยินดีมาให้ มีความโศกเศร้า 2 ชนิด เศร้าจากบาปแบบโลก และเศร้าให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ความเสียใจที่ชอบพระทัยพระเจ้า ทำให้กลับใจใหม่ (2 โครินธ์ 7:10) ผู้เศร้าโศกเป็นสุข เพราะพระเจ้าจะปลอบประโลม (มัทธิว 5:4; 6:21 ยอห์น 16:20) แต่ความชื่นชมยินดี จะนำความเศร้ามาให้ ผู้ที่อยู่ในอาณาจักรโลก (ลูกา 6:25)
3. ผู้อ่อนโยนเป็นผู้มีชัยชนะ อ่อนโยนไม่ใช่อ่อนแอ มีความสุภาพ นุ่มนวล ตรงข้ามกับโลก คือ "มั่นใจในตนเอง" เป็นผลฝ่ายพระวิญญาณ (กาลาเทีย 5:22-23) โลกไม่เห็นว่าคนอ่อนโยนจะมีชัยชนะ แต่พระเจ้าสัญญาว่าจะได้รับแผ่นดินโลก เป็นมรดก (มัทธิว 5:5)
4. ผู้หิวกระหาย จะได้อิ่มหนำ ไม่ใช่ความหิว อำนาจ ความร่ำรวย ความสำเร็จ และความสุข หากแต่แสวงหาความชอบธรรม ความสุขและพระพรจากพระเจ้า โดยการอธิษฐาน อ่านพระคัมภีร์ เพราะความหิวฝ่ายโลก จะยังหิวเรื่อยไป (ลูกา 6:25)
5. ผู้มีใจเมตตา ได้รับความกรุณา โลกจะสอนว่า ถ้าเมตตาเกินไป จะถูกขอไม่หยุด และโดนตักตวงผลประโยชน์ แต่วัฒนธรรมอาณาจักรสวรรค์ ตรงกันข้าม ถ้าเราเมตตา เราจะได้รับความกรุณาจากพระเจ้า (มัทธิว 5:7)
6. เน้นภายในมากกว่าภายนอก ไม่ใช่เคร่งครัด ถืออด กินมังสวิรัต เพื่อแสดงตนเป็นคนชอบธรรม พระเยซูเน้นที่ท่าทีจิตใจ ไม่ใช่การถือศาสนา (มัทธิว 5:8)
7. สันติภาพแทนการปฎิวัติ โลกมักเปลี่ยนแปลงด้วยการปฎิวัติ แต่ผู้สร้างสันติ คือผู้นำการเปลี่ยนแปลง ในอาณาจักรพระเจ้า ผู้ถูกข่มเหงเพราะความชอบธรรม เป็นเจ้าของแผ่นดินสวรรค์ (มัทธิว 5:9) สันติภาพ ไม่ใช่การวิ่งหนีปัญหา แต่สันติสุขพระเจ้า ไม่เหมือนที่โลกให้ (ยอห์น 14:27) เพราะสันติภาพนี้ ไม่มีความกลัว สามารถเป็นสุขได้ แม้สถานการณ์ไม่ใช่
8. ผู้ถูกข่มเหงได้รับการยกชูขึ้น เพื่อความชอบธรรม (มัทธิว 5:10) ไม่ใช่การทนทุกข์เพราะความผิดตัวเอง แต่เพราะพระนามพระคริสต์ (1 เปโตร 2:20) ซึ่งความบาปของเรา อยู่เบื้องหลังการทนทุกข์บางประการ (ยากอบ 5:14-16)
9. ผู้น้อยสุด คือผู้เป็นใหญ่ที่สุด โลกยกย่องความยิ่งใหญ่ จากความสำเร็จและชื่อเสียง แต่พระเจ้าเลือกคนเล็กน้อย ให้เป็นใหญ่ในสวรรค์ (มัทธิว 5:19)
10. ผู้ถ่อมใจ จะได้รับการยกย่อง ทุกคนที่ยกตัวขึ้นจะถูกเหยียดลง ผู้ที่ถ่อมตัว จะถูกยกขึ้น (ลูกา 14:11; มัทธิว 23:12)
11. ปรนนิบัติรับใช้ เพื่อเป็นผู้นำ โลกยกย่องคนตำแหน่งสูง ใช้คนอื่นปรนนิบัติ แต่อาณาจักรนี้ อยากเป็นใหญ่ ต้องรับใช้ผู้อื่น (มัทธิว 23:11; 20:26-28; ลูกา 22:26) ผู้เป็นคนต้นจะกลับเป็นคนสุดท้าย (มัทธิว 19:30; 20:16; ลูกา 13:30)
12. สิ่งเล็กน้อย กลายเป็นสิ่งใหญ่ พระเยซูอุปมาแผ่นดินสวรรค์ เหมือนเมล็ดผัก และชี้ให้เห็นหญิงม่ายที่ถวายเหรียญทองแดง ทั้งที่ขัดสนที่สุด (ลูกา 21:1-4)
13. ผู้ได้รับการยกย่อง มีค่าต่ำต้อย ผู้ถูกยกย่องในโลก ไม่ได้ชอบธรรมต่อพระพักตร์พระเจ้าเสมอไป เพราะพระเจ้าทอดพระเนตรคนที่จิตใจ (ลูกา 16:15)
14. ผู้ใหญ่กลับกลายเป็นเด็ก หมายถึง ยอมรับข่าวประเสริฐ ด้วยวิธีเช่นเด็กๆ ความเชื่อง่ายๆ (มัทธิว 18:1-4; 19:14; ลูกา 18:16-17; มาระโก 10:15)
15. ตายเพื่อได้ชีวิตอยู่ เสียชีวิตเพื่อรอด ต้องตายฝ่ายโลก ยอมตัดสัมพันธ์กับโลก เพื่อใช้ชีวิตในอาณาจักรพระเจ้า (ยอห์น 12:24) ยอมเสียชีวิตเพราะเห็นแก่พระเจ้า (มาระโก 8:35) แต่เราจะเสียชีวิต ถ้าให้โลกนี้เป็นมาตรฐาน ในการดำเนินชีวิต (มัทธิว 10:39; 16:24-25) ต้องเอาความเป็นตัวเอง หรือ เนื้อหนังออกไป แล้วทำตามพระทัยพระเจ้าทุกวัน (ยอห์น 12:25)
16. ให้เพื่อได้รับ ให้อะไรใครไว้ จะได้เช่นนั้นตอบแทน (ลูกา 6:38)
17. สิ่งที่เป็นไปไม่ได้ คือสิ่งที่เป็นไปได้ สิ่งที่มนุษย์ทำไม่ได้ พระเจ้าทรงกระทำได้ (ลูกา 18:27; มาระโก 10:27)
18. ตาบอดมองเห็น แบกแอกเบา พระเยซูมาเพื่อให้สายตา ฝ่ายวิญญาณแก่ผู้หลงหายในความมืด (ยอห์น 9:39) แต่คนที่คิดว่าสายตาดี เพราะศีลธรรมที่เห็นและถืออยู่นั้น ตาบอด พระเยซูมาช่วยแบกภาระ และให้ภาระที่เบาแก่เรา คือ การขยายข่าวประเสริฐ
19. สะสมทรัพย์สมบัติไว้ในสวรรค์ พระเยซูเปรียบเทียบ ผู้เน้นเรื่องทรัพย์สมบัติของโลกว่าเป็นคนโง่ (ลูกา 12:21) และสอนให้สะสมทรัพย์สมบัติไว้ในสวรรค์ ที่ไม่มีวันสูญสิ้น (มัทธิว 6:19- 21) ผู้ที่เอาดีเข้าตัว ก็สำหรับตัวเอง แต่ผู้ที่เอาดีให้พระเจ้า ผู้นั้นแหละ เป็นคนชอบธรรม (ยอห์น 7:18)
20. การแตกแยก แทนสันติภาพ คนที่กลับใจเชื่อ ได้บังเกิดใหม่ฝ่ายวิญญาณ แต่คนที่ไม่ยอมรับพระเยซู ผู้นั้นไม่ได้เป็นของอาณาจักรพระเจ้า จึงทำให้เกิดการแตกแยก (ลูกา 12:51-53; มัทธิว 10:36)
21. สิ่งถูกปกปิด ถูกเปิดเผย อาณาจักรพระเจ้า จะขยายไปสู่คนบาป แทนคนชอบธรรม (มัทธิว 9:13) ซักวันคนที่มือถือสาก ปากถือศีล จะถูกเปิดโปง (มัทธิว 10:26-27) เพราะแผ่นดิน ของพระเจ้า เป็นเรื่องความชอบธรรม สันติสุข และชื่นชมยินดี ไม่ใช่การกินหรือดื่ม (โรม 14:17; 1 โครินธ์ 4:20)
22. ความตรงข้ามอื่น ๆ ได้แก่ ประตูแคบ ที่คนหาเจอมีน้อย (มัทธิว 7:13-14) ผู้เผยพระวจนะที่ภายนอกดูดี แต่จิตใจชั่วร้าย เช่น นักบวชนุ่งห่มชุดพิธีการ (มัทธิว 7:13-14) ผลของต้นไม้ แสดงถึงความดีเลวของมัน (มัทธิว 7:17-20; ลูกา 6:43-44) การอ้างสิทธิ (มัทธิว 7:21-23) รากฐาน 2 ชนิด (มัทธิว 7:24-27; ลูกา 6:46-49)
แต่ในพวกท่านหาเป็นอย่างนั้นไม่ ถ้าผู้ใด ใคร่จะได้เป็นใหญ่ ในพวกท่าน ผู้นั้นจะต้องเป็นผู้ปรนนิบัติท่านทั้งหลาย และถ้าผู้ใดใคร่จะเป็นเอกเป็นต้น ผู้นั้นจะต้องเป็นทาสสมัครของคนทั้งปวง" [มาระโก 10:43-44]

๓.๓.๒ หลักการสำคัญสุดและหลักการทั่วไป
1. รักพระเจ้า ด้วยสิ้นสุดจิตสุดใจ สิ้นสุดความคิดและสิ้นสุดกำลัง (มัทธิว 22:37)
2. รักต่อผู้อื่น และปฎิบัติต่อผู้อื่น เหมือนที่ท่านรักตนเอง และปรารถนาให้ผู้อื่นปฎิบัติ (มาระโก 12:31)
คนเย่อหยิ่งจะถูกกดให้ต่ำลง และผู้ต่ำต้อยจะได้รับการยกชู คนหิวจะกินอิ่ม คนมั่งมีจะกลับไปมือเปล่า (ลูกา 1:49-53) การอัศจรรย์ครั้งแรกของพระเยซู คือ การทำให้น้ำกลายเป็นน้ำองุ่น ดังนั้น บทบัญญัติที่ใช้ปกครอง อาณาจักรพระเจ้า ตรงข้ามกับบัญญัติ อาณาจักรธรรมชาติของโลกนี้
[1] หลักการความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียว - อาณาจักรของพระเจ้า ไม่มีความเป็นพี่น้องหรือเข้าร่วมกับอาณาจักรของ ซาตาน ฤทธิ์อำนาจที่ไม่จำกัด เกิดจากความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน (มัทธิว 18:19-20) พลเมืองที่ยังเป็นกายแห่ง เนื้อหนัง อาจมีการแตกแยกเป็นบางครั้ง แต่พระเยซูได้ให้กฎเกณฑ์ เพื่อจัดการแก้ปัญหาไว้ใน มัทธิว 18:15-35
[2] หลักการ การซึมซาบเข้าสู่โลก - พลเมืองต้องเป็นเกลือ และความสว่างของโลก (มัทธิว 5:13-16; ลูกา 11:33-36) ต้องรักษาความเค็ม และส่องสว่างแก่คนทั้งปวง (ลูกา 14:34-35) ในโลกธรรมชาติ เกลือใช้ถนอมรักษาอาหาร บาดแผลไม่ให้เน่าเปื่อย ในโลกวิญญาณ พลเมือง ต้องแทรกซึม และรักษาคุณค่าอาณาจักร และมีผลกระทบต่อหมู่ชนจำนวนมาก ต้องเป็นแสงสว่าง ที่ส่องเข้าไปในความมืด
[3] หลักการของการอธิษฐาน - ตั้งอยู่บนหลัก 3 ประการ ขอ หา เคาะ (มัทธิว 7:7-8) แต่ละระดับหมายถึง ความเข้มข้นที่มากขึ้น ในการแสวงหาพระเจ้า (มัทธิว 6:9-13; ลูกา 11:2-4)
[4] หลักการนมัสการ - พื้นฐาน ประกอบด้วย การให้-ท่านทีภายนอก (มัทธิว 6:1-4) การอธิษฐาน-ท่าทีสู่เบื้องบน (มัทธิว 6:5-15) การถืออด-ท่าทีภายใน (มัทธิว 6:16-18) โดยท่าทีทั้ง 3 จะต้องกระทำเป็นความลับ
[5] หลักการมีนิมิตเดียว - คือ การแสวงหาแผ่นดินของพระเจ้า (ลูกา 12:31) ก่อนสิ่งอื่นใด เพื่อ มีใจเดียวกัน การปรนนิบัติเดียวกัน มีความคิดเดียวกัน พระองค์ตรัสตอบเขาว่า "ข้อความลับลึกแห่งแผ่นดินสวรรค์ ทรงโปรดให้ท่านทั้งหลายรู้ได้ แต่คนเหล่านั้น ไม่โปรดให้รู้" [มัทธิว 13:11]

๓.๓.๓ คำอุปมาของแผ่นดินสวรรค์
ก่อนจะเล่าคำอุปมา พระเยซูได้กล่าวชัดเจนว่าอาณาจักรพระเจ้า คือใจความสำคัญของคำอุปมา คำอุปมา ทุกๆ เรื่องที่พระเยซูเล่า มีความสัมพันธ์ทางใดทางหนึ่ง กับอาณาจักรพระเจ้า ความรู้เกี่ยวกับความจริงฝ่ายวิญญาณ ของอาณาจักรพระเจ้า ได้มอบให้แก่สาวก เพราว่าเขาเข้าใจความคิดฝ่ายวิญญาณ ผู้ไม่มีความคิดฝ่ายวิญญาณ ได้ยินคำอุปมาแล้วจะไม่เข้าใจ เพราคนที่เป็นแต่เนื้อหนัง จะมีจิตใจบาป พระเยซูปกปิดหลักการยิ่งใหญ่ ด้วยคำอุปมา จากผู้ไม่เชื่อในพระองค์ (มาระโก 4:12) คนที่มีความคิดฝ่ายวิญญาณได้ ต้องบังเกิดใหม่ฝ่ายวิญญาณ
"แต่มนุษย์ธรรมดาจะรับสิ่งเหล่านั้น ซึ่งเป็นของพระวิญญาณแห่งพระเจ้าไม่ได้ เพราะเขาเห็นว่าเป็นสิ่งโง่เขลา และเขาไม่สามารถเข้าใจได้ เพราะว่าจะเข้าใจสิ่งเหล่านั้นได้ก็ต้องสังเกตด้วยวิญญาณ" [1 โครินธ์ 2:14]

3.3.4 การเสนอให้รับราชอาณาจักร
1. ท่อนผ้าที่ถูกปะ (มัทธิว 9:16; มาระโก 2:21; ลูกา 5:36) ผ้าใหม่มาปะเสื้อเก่าด้วยกันไม่ได้ อาณาจักรพระเจ้า ไม่สามารถนำเอาสิ่งเก่าๆ จากอาณาจักรเก่ามารวมด้วยได้
2. ถุงใส่เหล้าองุ่น (มัทธิว 9.17; มาระโก 2:22; ลูกา 5:37) จะเข้าในอาณาจักรพระเจ้า ต้องทิ้งรูปแบบเดิม ของประเพณีทางศาสนา ไม่สามารถ ใส่เรื่องนี้ ด้วยการดำเนินชีวิตแบบเดิม
3. ผู้เลี้ยงแกะที่ดี (ยอห์น 10:1-16) พระเยซูผู้เป็นกษัตริย์ ได้รับการเปรียบเทียบกับผู้เลี้ยงแกะ พระองค์จะนำแกะ ออกจากพันธะทางศาสนา และนำแกะเข้าสู่อิสรภาพ แห่งอาณาจักรพระเจ้า แกะรู้จักเสียงผู้เลี้ยง และตอบสนองข้อเสนอ รับเอาอาณาจักร
4. บุตรน้อยหลงหาย (ลูกา 15:11-32) แกะหลง (มัทธิว 18:12-14; ลูกา 15:4-7) เหรียญเงินหาย (ลูกา 15:8-10) แสดงถึงการตามแกะที่หลงไปของพระบิดา การสำนึกผิด เป็นกุญแจไปสู่ การเป็นทายาทในราชอาณาจักร
5. งานเลี้ยง งานแต่งงาน (มัทธิว 22:1-14; ลูกา 14:16-24) พระเยซูทรงเชื้อเชิญคนยุคปัจจุบัน ให้เข้าสู่ อาณาจักร เดิมคำเชิญได้ชาวอิสราเอล แต่ไม่ใช่ทุกคน จึงมีคำเชิญไปยังคนต่างชาติ
6. คนสร้างบ้าน 2 คน (มัทธิว 7:24-27) ราชอาณาจักร ถูกสร้างขึ้นบนพระเยซูคริสต์ บ้านที่ถูกสร้างบนศิลา จะยืนหยัดต่อพายุทุกครั้ง ให้สร้างชีวิต บนรากฐานนิรันดร์ แห่งอาณาจักรพระเจ้า
7. ประตู 2 ชนิด (มัทธิว 7:13-14; ลูกา 13:24-28) มีเพียงประตูเดียวที่เข้าอาณาจักรได้ ประตูนี้คือ พระเยซู

3.3.5 การปฎิเสธอาณาจักร
8. คนเฝ้าสวนฆ่าลูกชายเจ้าของสวน (มัทธิว 21:33-34; มาระโก 12:1-11; ลูกา 20:9-18) พระเยซูเปิดเผยว่า คนอิสราเอลจะปฎิเสธพระองค์ ในฐานะพระมาซีฮาห์ พระเจ้าส่งผู้พยากรณ์ แต่อิสราเอลฆ่าเสีย จึงส่งพระบุตร และก็ถูกฆ่าเช่นกัน
9. ต้นมะเดื่อไร้ผล (ลูกา 13:6-9) ต้นมะเดื่อ เป็นสัญลักษณ์ของชนชาติอิสราเอล พระเจ้าทรงตั้งอิสราเอล เพื่อเปิดเผยแผ่นดินพระองค์แก่โลก หลายครั้งพระเจ้าพยายามให้ ต้นไม้นี้ ออกผลท่ามกลางชาติต่างๆ แต่อิสราเอลก็ยังคงไร้ผล

3.3.6 อาณาจักรถูกเลื่อนออกไป
10. เงินตะลันต์ (มัทธิว 25:14-30; ลูกา 19:11-27) คนเดินทางไกล (มาระโก 13:34-37) คนใช้ (มัทธิว 24:43-51 ลูกา 12:39-46) คนใช้ที่เฝ้าระวัง (ลูกา 12:36-38) พระเยซูเล่าคำอุปมามากมาย ที่เปิดเผยว่า อาณาจักรพระเจ้าจะถูกตั้งขึ้น ในรูปแบบสุดท้ายในอนาคต แต่พระองค์ถูกปฎิเสธ และเน้นว่า สาวกต้องสัตย์ซื่อ ต่อหน้าที่ โดยใช้ตะลันต์และความสามารถ ที่พระเจ้าให้ไว้ เพื่อขยายอาณาจักรของพระองค์
11. ต้นมะเดื่อ (มัทธิว 24:32-34; มาระโก 13:28-31; ลูกา 21:29-32) พระเยซูบอกประมาณเวลา ของการตั้งอาณาจักรพระเจ้า เป็นครั้งสุดท้าย เมื่ออิสราเอล ถูกนำกลับคืนมา ยังดินแดนของตนและเริ่ม "ผลิใบ" เป็นชนชาติหนึ่งอีกครั้ง เวลาของการเสด็จกลับมาของกษัตริย์ก็ใกล้เข้ามา (เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นแล้ว)

3.3.7 การเติบโตของอาณาจักร
12. ผู้หว่านพืช (มัทธิว 13:3-8; มาระโก 4:3-8; ลูกา 8:5-8) ข่าวประเสริฐของอาณาจักรถูกประกาศออกไป เหมือนการหว่านเมล็ดพืช จะมีการตอบสนองหลายอย่างต่างกันไป ผลไม่ได้ขึ้นอยู่กับผู้หว่าน แต่ขึ้นอยู่กับชีวิตในเมล็ด และสภาวะของดิน
13. ข้าวละมานและข้าวสาลี (มัทธิว 13:24-30) ซาตานพยายามให้แผนการของอาณาจักรพ่ายแพ้ จึงหว่าน "วัชพืช" ลงท่ามกลางเมล็ดดี ซึ่งดูคล้ายคลึงกับข้าวสาลีที่ดี แต่ในเวลาเก็บเกี่ยว จะสังเกตุได้จากเมล็ดข้าว วัชพืชจะไม่เกิดผลดี
14. อวนจับปลา (มัทธิว 13:47-50) ราชอาณาจักรเปรียบเหมือนอวนใหญ่ในทะเล ปลาทุกชนิดจะเข้าไป แต่เมื่อลากเข้าฝั่ง ปลาดีจะถูกแยกออก ราชอาณาจักรจะนำคนจากทุกๆ ชาติ ก่อนตั้งครั้งสุดท้าย จะมีการพิพากษา แยกคนชั่วออกไป
15. เมล็ดพันธุ์ผักกาด (มัทธิว 13:31-32; มาระโก 4:31-32; ลูกา 13:19) อาณาจักรเติบโตเหมือนเมล็ดเล็กๆ มีการเริ่มต้นไม่สำคัญอะไร แต่จะเติบโต เป็นขนาดใหญ่ และเกิดประโยชน์มากมาย
16. เชื้อขนมปัง (มัทธิว 13:13; ลูกา 13:21) ฤทธิอำนาจของอาณาจักร ไม่ได้อยู่ภายนอก แต่อยู่ภายใน อาณาจักรจะขยายออกไปทั่วโลก เหมือนกับ ขนมปังที่ฟูขึ้น

3.3.8 การพิพากษาของอาณาจักร
17. สาวพรมจารีย์ 10 คน (มัทธิว 25:1-12) แกะและแพะ (มัทธิว 25:31-46) ในเวลาพิพากษา ผู้ที่พร้อมก็จะเข้าไป ผู้ที่เป็นแกะที่แท้จริง จะได้รับการยอมรับ ส่วนคนอื่นจะถูกปฎิเสธ

3.3.9 คุณค่าแห่งอาณาจักร
18. ไข่มุกราคาสูง (มัทธิว 13:45-46) สมบัติที่ซ่อนไว้ (มัทธิว 13:44) อาณาจักรพระเจ้า มีค่าสูง จนไม่มีสิ่งใด เปรียบเทียบได้ มีค่ามากกว่าสมบัติใดๆ ของมนุษย์ ถ้าเราต้องเสียทุกสิ่ง เพื่ออาณาจักรนี้ ก็มีค่ามากพอที่จะสละได้
19. คนต้นเรือน (มัทธิว 13:52) พระเยซูเปรียบเทียบพระองค์ เหมือนคนเฝ้าสิ่งของ ซึ่งอาจนำเมล็ดข้าวใหม่ หรือเก่า น้ำองุ่นใหม่หรือเก่า แต่ก็ทำให้บ้านเรือนได้รับสิ่งต้องการ อาณาจักรที่พระเยซูนำมา เหมือนรูปแบบเดิม แต่ก็เป็นของใหม่โดยสิ้นเชิง แต่ทั้งสิ่งใหม่และเก่า มีคุณค่าในการตอบสนองความต้องการ ของผู้อาศัยในอาณาจักรพระเจ้า

3.3.10 ชีวิตในอาณาจักร
20. บุตร 2 คน (มัทธิว 21:28-32) ความเชื่อฟัง เป็นการทดสอบการเป็นบุตรในครอบครัว
21. ชาวสะมาเรียใจดี (ลูกา 10:30-37) เพื่อนบ้านของเรา คือใครก็ตามที่ขัดสน เรารู้ว่าเขาต้องการอะไร เราต้องมีความรักต่อผู้อื่น และช่วยให้เขา ได้ในสิ่งที่ต้องการ
22. เจ้าหนี้ 2 คน (ลูกา 7:41-43) สอนว่าคนมีประสบกาณ์ความรักแห่งอาณาจักร ก็จะแสดงความรักนั้นออกมาได้
23. ฟาริสีและคนเก็บภาษี (ลูกา 18:10-14) ฟาริสีเข้าหาพระเจ้าด้วยความชอบธรรมตัวเอง คนเก็บภาษีรู้ว่าไม่มีค่าพอจะยืนต่อหน้าพระเจ้า พระเยซูสอนให้คนถ่อมใจ ในคำอธิษฐาน และบาปของความชอบธรรมตนเอง
24. ความคิดคำนึงของเศรษฐี (ลูกา 12:16-21) ตัวอูฐรอดรูเข็ม (มัทธิว 19:24) การพึ่งพิงความมั่งมีทางวัตถุ เป็นของชั่วคราว สิ่งสำคัญเหนือชีวิต คือ อาณาจักรนิรันดร์ อูฐที่รอดรูเข็มได้ ต้องถอดสัมภาระ ทั้งสิ้นวางไว้นอกประตูเมือง
25. ผงกับท่อนไม้ (มัทธิว 7:1-5; ลูกา 6:41-42) เราควรพิจารณาพิพากษาตนเอง มากกว่าตัดสินผู้อื่น
26. การเก็บเกี่ยว (มัทธิว 9:37-38, ลูกา10:2) ข้าวสุกและพร้อมที่จะรวบรวม เน้นความตั้งใจของผู้เชื่อ ที่จะขยายอาณาจักรพระเจ้าออกไป
27. ผู้พิพากษาและหญิงหม้าย (ลูกา 18:1-8) มิตรสหายที่เพียรขอ (ลูกา 11:5-10) แสดงให้เห็นความสำคัญ ของการเพียรอธิษฐาน
28. ทาสที่สัตย์ซื่อ (มัทธิว 25:14-30) เน้นความสำคัญคนต้นเรือนที่ฉลาดและชอบธรรม ดูแลทรัพย์สมบัติ อาณาจักรก็มอบให้กับผู้เชื่อที่สัตย์ซื่อ
29. ที่นั่งในงาน (ลูกา 14:7-11) ความถ่อมใจเป็นสิ่งสำคัญ จะได้รับการยกย่องในอาณาจักรพระเจ้า
30. เถาองุ่น (ยอห์น 15:1-6) ความสัมพันธ์ของพระเยซูต่อคริสตจักร
31. คนงานสวนองุ่น (มัทธิว 20:1-6) สอนว่าบำเหน็จนิรันดร์ ไม่ได้ตั้งอยู่บนมาตรฐานโลก
32. หน้าที่คนรับใช้ (ลูกา 17:7-10) ความเข้าใจที่เหมาะสมในความผูกพันกับอาณาจักร
33. เสื้อผ้าที่สวมในงานสมรส (มัทธิว 22:10-14) เราต้องสวมความชอบธรรม เพื่อจะคงอยู่ในอาณาจักร ไม่ใช่ความชอบธรรมตนเอง แต่ได้มา โดยทางความชอบธรรม จากองค์พระเยซูคริสต์ องค์พระผู้เป็นเจ้า
"อย่ากลัวผู้ที่ฆ่าได้แต่กาย แต่ไม่มีอำนาจ ที่จะฆ่าจิตวิญญาณ แต่จงกลัวพระองค์ผู้ทรงฤทธิ์ ที่จะให้ทั้งจิตวิญญาณทั้งกายพินาศในนรกได้" [มัทธิว 10:28]

3.3.11 ผู้ไม่มีส่วนในแผ่นดินของพระเจ้า
การเป็นพลเมืองของพระเจ้า ต้องมากกว่ายอมรับด้วยคำพูด ต้องประกอบด้วยการ เปลี่ยนแปลงความคิด และการกระทำ พระเยซูเน้นถึงการทำตามพระประสงค์ของพระเจ้า ในมัทธิว 21.28-32 เราต้องตอบสนอง พระคุณพระเจ้า เป็นส่วนตัว เพราะมีบาปมากมายที่ปิดกั้นการเข้าอาณาจักร
"ท่านไม่รู้หรือว่า คนอธรรมจะไม่มีส่วน ในแผ่นดินของพระเจ้า อย่าหลงเลย คนล่วงประเวณี
คนถือรูปเคารพ คนผิดผัวเมียเขา โสเภณีชาย ชายรักร่วมเพศ คนขโมย คนโลภ คนขี้เมา คนปากร้าย คนฉ้อโกง จะไม่ได้รับส่วนในแผ่นดินของพระเจ้า" [1 โครินธ์ 6:9-10]
"การงานของเนื้อหนังนั้นเห็นได้ชัด คือการล่วงประเวณี การโสโครก การลามก การนับถือรูปเคารพ การถือวิทยาคม การเป็นศัตรูกัน การวิวาทกัน การริษยากัน การโกรธกัน การใฝ่สูง การทุ่มเถียงกัน การแตกก๊กกัน การอิจฉากัน การเมาเหล้า การเล่นเป็นพาลเกเร และการอื่นๆ ในทำนองนี้อีก เหมือนที่ข้าพเจ้าได้เตือนท่านมาก่อน บัดนี้ข้าพเจ้าขอเตือนท่าน เหมือนกับที่เคยเตือนมาแล้วว่าคนที่ประพฤติเช่นนั้น จะไม่มีส่วนในแผ่นดินของพระเจ้า" [กาลาเทีย 5:19-21]
คนอธรรม หรือ คนลามก จะไม่ได้รับส่วนในแผ่นดินพระเจ้า เพราะพระเจ้าชอบธรรม คือ ยุติธรรม ถูกต้อง บริสุทธิ์ ความชอบธรรม มาทางความเชื่อในพระเยซู (2 โครินธ์ 5:21; มัทธิว 5:20) คนที่พยายามตามข้อเชื่อ ประเพณี ของหลักศาสนา กฎหรือศีลใดๆ เพื่อจะชอบธรรม ก็เป็นพวกเดียวกับฟาริสี เป็นความประพฤติภายนอก ไม่อาจ เปลี่ยนแปลงจิตใจภายในได้ ถ้ามีใครสอนเรื่องนี้ ผู้นั้นก็ปิดกั้นผู้อื่น ไม่ให้ไปสู่อาณาจักร (มัทธิว 23:13)
คนผิดประเวณี ล่วงประเวณี รวมทุกอย่างเกี่ยวกับความรู้สึกผิดทางเพศ ทั้งมีสัมพันธ์กับคนไม่ใช่คู่ครอง การสัมพันธ์ก่อนแต่งงาน โฮโมเซกซ์ชวล การใช้ร่างกายในทางที่ผิด ฯลฯ
คนไหว้รูปเคารพ ไม่ใช่เพียงแค่รูปปั้น ต้นไม้ แต่รวมทุกอย่างที่เราเห็นว่าสำคัญกว่าพระเจ้า เช่น การรักเงินทอง
"ดูก่อนพี่น้องทั้งหลาย ข้าพเจ้าหมายความว่า เนื้อและเลือด จะมีส่วนในแผ่นดินของพระเจ้าไม่ได้ และสิ่งซึ่งเน่าเปื่อย จะมีส่วนในสิ่ง ซึ่งไม่รู้จักเน่าเปื่อยก็ไม่ได้" [1 โครินธ์ 15:50]
นอกจากนี้ ยังรวมถึง คนเมาเหล้า คนขโมย คนโลภ คนด่าทอ คนโสโครก ถือวิทยาคม เกลียดชัง แตกแยก อิจฉาริษยา โกรธ แตกแยก ทุ่มเถียง ฆ่าคน เสเพล ฯลฯ เราไม่สามารถเข้าอาณาจักรได้ ด้วยเนื้อและเลือด เราต้องตัดสินใจบังเกิดใหม่ (มัทธิว 18:3; มาระโก 10:15) มีความเชื่อง่ายๆ เหมือนเด็กเล็กๆ
"ตัวอูฐจะลอดรูเข็มก็ง่ายกว่าคนมั่งมี จะเข้าในแผ่นดินของพระเจ้า" [มาระโก 10:25]
พระเยซูไม่ได้หมายความว่า ความมั่งมีจะทำให้คนเข้าอาณาจักรไม่ได้ แต่ความรักเงินทอง จะทำให้คนออกห่าง จากอาณาจักร เพราะ "ด้วยว่าการรักเงินทองนั้น เป็นมูลรากแห่งความชั่วทั้งมวล" [1 ทิโมธี 6:10] ถ้าคุณรู้สึกผิดบาป มีทางเดียวเท่านั้น คือสารภาพบาป กับพระเยซูคริสต์ (1 โครินธ์ 6:11)
"ถ้าตาของท่านทำให้ท่านหลงผิด จงควักออกทิ้งเสีย ซึ่งจะเข้าในแผ่นดินของพระเจ้า ด้วยตาข้างเดียว ยังดีกว่ามีสองตา และต้องถูกทิ้งไปในนรก" [มาระโก 9:47]
อะไรก็ตามในชีวิตเรา ที่จะทำให้ทำบาป แม้จะเป็นสิ่งมีค่าต่อเรา เราต้องกำจัด ออกไป แม้บางครั้ง อาจต้อง เจ็บปวดเสียใจ แต่ดีกว่าจะถูกปฎิเสธการเข้าสู่อาณาจักร ไม่ว่าจะเป็น ความสนุกสนาน การครอบครอง ฯลฯ
"เชิญมาเถิด" และให้ผู้ที่ได้ยินคำกล่าวว่า "เชิญมาเถิด" และให้ผู้ที่กระหายเข้ามา ผู้ใดมีใจปรารถนา ก็ให้ผู้นั้นมารับน้ำแห่งชีวิต โดยไม่ต้องเสียอะไรเลย [วิวรณ์ 22:17]

3.4 พระเจ้าได้ยกบาปของท่านแล้ว (ชีวิตนิรันดร์)
ยอห์น 16:12 (พระเยซูตรัสว่า) "เรายังมีอีกหลายสิ่งที่จะบอกแก่ท่านทั้งหลาย แต่เดี๋ยวนี้ท่านยังรับไว้ไม่ได้"
ฮีบรู 5:14 อาหารแข็ง เป็นอาหารสำหรับผู้ใหญ่ สำหรับผู้ที่ได้ รับการฝึกหัดอบรม ให้รู้จักผิดชอบชั่วดีแล้ว
"ข้าพเจ้า จะทำประการใด จึงจะได้ ชีวิตนิรันดร์" [ลูกา 18:18]
1. ยอมรับว่าตัวเองเป็นคนบาป และทูลขอพระเจ้าให้อภัยบาป
2. สารภาพบาปของตัวเองกับพระเจ้า และพยายามแก้ไขการกระทำผิดให้ถูก เท่าที่จะทำได้
3. ยอมรับด้วยความเชื่อ การให้อภัยของพระเจ้า และทูลเชิญพระเยซู ให้มาเป็นพระผู้ช่วยให้รอด ส่วนตัว
เพราะว่าพระเจ้า ทรงรักโลก จนได้ทรงประทาน พระบุตรองค์เดียว ของพระองค์ เพื่อทุกคน ที่วางใจ ในพระบุตรนั้น จะไม่พินาศ แต่มีชีวิตนิรันดร์ [ยอห์น 3:16]
มัทธิว 18:3 (พระเยซู)ตรัสว่า "เรากล่าวความจริงแก่ท่านทั้งหลายว่า ถ้าพวกท่าน ไม่กลับใจ เป็นเหมือนเด็กเล็กๆ ท่านจะเข้าในแผ่นดินสวรรค์ ไม่ได้เลย"
มนุษย์ทุกคนเป็นคนบาป และจะได้รับโทษถึงตาย แต่ เรายังเรียนรู้อีกว่า โดย การสิ้นพระชนม์ บนกางเขน ของพระเยซู พระเจ้า ทรงลบบาป ในอดีตทั้งหมด ของคนบาป ที่กลับใจใหม่แล้ว ขอบคุณพระเจ้า เราจะทราบว่า เป็นพระประสงค์ของพระเจ้า ที่จะเปลี่ยนแปลงปัจจุบันและอนาคตของเรา
ยอห์น 3:3-5 พระเยซูตรัสตอบเขาว่า "เราบอกความจริงแก่ท่านว่า ถ้าผู้ใดไม่ได้บังเกิดใหม่ ผู้นั้น จะเห็นแผ่นดิน ของพระเจ้าไม่ได้" นิโคเดมัสทูลพระองค์ว่า "คนชราแล้ว จะบังเกิดใหม่ อย่างไรได้ จะเข้าในครรภ์มารดา ครั้งที่สอง และบังเกิดใหม่ได้หรือ" พระเยซูตรัสว่า "เราบอกความจริง แก่ท่านว่า ถ้าผู้ใดไม่ได้บังเกิดใหม่ จากน้ำ และพระวิญญาณ ผู้นั้น จะเข้าในแผ่นดินของพระเจ้าไม่ได้"
2 โครินธ์ 5:17 เหตุฉะนั้น ถ้าผู้ใดอยู่ในพระคริสต์ ผู้นั้น ก็เป็นคน ที่ถูกสร้างใหม่แล้ว สิ่งสารพัดที่เก่าๆ ก็ล่วงไป นี่แน่ะ กลายเป็นสิ่งใหม่ทั้งนั้น
ในการสนทนากับนิโคเดมัสนั้น พระเยซูตรัสถึงเรื่องของการกลับใจ พระองค์ทรงเปรียบเทียบ การกลับใจ กับการ บังเกิดใหม่ ซึ่งจำเป็น สำหรับชีวิตนิรันดร์ เมื่อเราเชิญ พระเยซูคริสต์ มาเป็นพระผู้ช่วย ของเราแล้ว เรายังเปิดให้พระองค์ เสด็จเข้ามาในหัวใจ ของเรา เพื่อเปลี่ยนแปลงเรา ให้มีลักษณะ เหมือนพระฉายา ของพระองค์ การเปลี่ยนแปลงนี้ เกิดขึ้นได้ เมื่อพระเจ้า เสด็จเข้ามาในชีวิตของเราเท่านั้น ไม่มีใคร จะกลับใจได้ ด้วยการกระทำของตัวเขาเอง
1 โครินทร์ 3:1-2 พี่น้องทั้งหลาย ข้าพเจ้า ไม่อาจจะพูดกับท่าน เหมือนพูด กับผู้ที่อยู่ฝ่ายวิญญาณ แล้วได้ แต่ต้องพูด กับท่าน เหมือนคนที่ อยู่ฝ่ายเนื้อหนัง เหมือนกับท่าน เป็นทารกในพระคริสต์ ข้าพเจ้าเลี้ยงท่าน ด้วยน้ำนม มิใช่ด้วยอาหารแข็ง เพราะว่า เมื่อก่อนนั้น ท่านยังไม่สามารถรับ
1 เปโตร 2:2 เช่นเดียวกับทารกแรกเกิด จงปรารถนา น้ำนมฝ่ายวิญญาณ อันบริสุทธิ์ เพื่อโดยน้ำนมนั้น จะทำให้ท่าน ทั้งหลาย เจริญขึ้นสู่ความรอด
คริสเตียนบังเกิดใหม่ มีลักษณะคล้ายทารกแรกเกิด เขาจะเติบโตขึ้นทุกวัน
2 โครินธ์ 4:16 ถึงแม้ว่ากายภายนอกของเรากำลังทรุดโทรมไป แต่จิตใจภายในนั้นก็ยังคงจำเริญขึ้นใหม่ทุกวัน
ยอห์น 15:4-5 (พระเยซูตรัสว่า) จงเข้าสนิทอยู่ในเรา และเราเข้าสนิทอยู่ในท่าน แขนงจะออกผลเองไม่ได้ นอกจาก จะติดอยู่กับเถาฉันใด ท่านทั้งหลายก็จะเกิดผลไม่ได้ นอกจากจะเข้าสนิทอยู่ในเราฉันนั้น เราเป็นเถาองุ่น ท่านทั้งหลายเป็นแขนง ผู้ที่เข้าสนิทอยู่ในเรา และเราเข้าสนิทอยู่ในเขา ผู้นั้น ก็จะเกิดผลมาก เพราะถ้าแยก จากเราแล้ว ท่านจะทำสิ่งใดไม่ได้เลย
ขณะที่เราก้าวขึ้นไปในประสบการณ์ชีวิตคริสเตียน อำนาจกระทำการ ของพระวิญญาณ ของพระเจ้า จะค่อยๆ เปลี่ยนแปลง ค่านิยม คุณค่าชีวิต แนวคิด และสายตา การมองเหตุการณ์ รอบด้านของเรา ชีวิตของเรา จะสะท้อน พระลักษณะของพระเยซูคริสต์มากยิ่งขึ้นไปเรื่อยๆ ความสัมพันธ์ ที่เรามีกับพระเยซูคริสต์ จะทำให้เรา เกิดผลที่ดี
กาลาเทีย 5:22-23 ฝ่ายผลของพระวิญญาณนั้น คือความรัก ความปลาบปลื้มใจ สันติสุข ความอดกลั้นใจ ความปรานี ความดี ความสัตย์ซื่อ ความสุภาพอ่อนน้อม การรู้จักบังคับตน
1 โครินธ์ 1:30 โดยพระองค์ ท่านจึงอยู่ในพระเยซูคริสต์ เพราะพระเจ้าทรงตั้งพระองค์ ให้เป็นปัญญา และความชอบธรรมของเรา และเป็นผู้ ทรงชำระเราให้บริสุทธิ์ และทรงเป็นผู้ ไถ่เราไว้ให้พ้นบาป
ต้นไม้เกิดผลได้ตามธรรมชาติจากน้ำหล่อเลี้ยง ที่หมุนเวียนภายในกิ่งของมัน ในทำนองเดียวกัน พระวิญญาณบริสุทธิ์ ในหัวใจเรา จะช่วยเรา เกิดผลทางฝ่ายวิญญาณ ได้เอง การทำงาน อย่างต่อเนื่อง ของพระวิญญาณบริสุทธิ์ ในหัวใจ ของเรานี้ เรียกว่า การชำระให้บริสุทธิ์
ดังนั้น การช่วยมนุษย์ให้รอด จึงประกอบด้วยสองส่วนสำคัญ คือ การทำให้เป็นผู้ชอบธรรม คือขั้นตอนของคนบาป ที่ต้องการกลับใจ จะได้รับการอภัยจากบาป ที่เขาทำในอดีต การชำระให้บริสุทธิ์ ซึ่งเป็นการกระทำ ของพระวิญญาณ บริสุทธิ์ ภายในตัวเรา เปลี่ยนแปลงเรา ทุกวัน ให้มีลักษณะ เหมือนพระฉายาของพระเจ้า การชำระให้บริสุทธิ์ จะเป็น หลักฐาน แสดงให้เห็นว่า เราจริงใจ เมื่อเราทูลขอพระเยซู ให้อภัยบาปของเรา และทูลเชิญพระองค์ ให้เป็นพระผู้ช่วย ให้รอดของเรา

อ้างอิง
วารีญา ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม.กระแสปรัชญาศาสนาคริสต์,(2547)
วารีญา ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม, “ปรัชญาขั้นแนะนำ: กระแสคิดที่ทรงอิทธิพลต่อโลก,หนังสือชุดนักคิดสะท้านโลกันต์.1”,กรุงเทพฯสำนักพิมพ์ชีวาภิวัฒน์, ,(2547).บทที่ 3 ปรัชญากรีก,หน้า 142 ถึง 152.
ศาสนาและประเพณี/วัฒนธรรม.http://allknowledges.tripod.com/religion.html,24 ส.ค. 2553,
00.43 น.
จิตติเทพ hap-67titjit@live.com